مرچیگیں انسان کہ اے دنیا ءِ تہا چہ کرناں ءَ نندوک انت یک بہشتے جوڑ کتگ۔ اے بہشت ءَ ہرچ زلورت ءِ ازباب بنی آدم ءِ دست رس ءَ انت۔ چہ سِنگ ءَ آس روک کنگ ءَ بہ گر تاں مروچی ’’ انفارمیشن ٹیکنالوجی ‘‘ بزاں معلوم داری ءِ دؤر ءَ مردم دیست کنت ءُُ ماریت کہ مروچیگیں جہاں چہ ہزاراں سال پیش ءِ جہان ءَ جتا ءُُ جلوناک تر انت۔ اے زیبائی ءُُ آسودگی ہما علم ءُُ زانت ءِ بدولت انت کہ آئی ءَ را ’’علم سائنس ‘‘ گوشنت۔
انچو گشنت کہ سائنس ءِ کسّہ انسان ءِ وتی جند ءِ کسّہ انت۔و ہدے کہ انسان ءَ وتی چم پچ کتگ انت، آئی ءَ قدرت ءِ بازیں وشّیاں ابید ہزاریں ویلانی دیم پانی ہم دیستگ۔ آئی ءَ را ماں رستر ءُُ اژدہاں ، شُد ءُُ تُنّ، ترس ءُُ بیم ءِ رکّینگ ءِ غم پر بُوتگ ءُُ ہمے غم ءُُ رنجاں آئی ءَ سائنس ءِ علم ودی کتگ۔
یک راجے ءِ دیمروئی ءِ حاطرا ءُُ ایدگہ راجانی ہمراہی کنگ ءَ سائنس ءِ زانت ءِ دربرگ المی انت۔ بیدئے ایشی ءَ دگہ ہچ توجیل نیست کہ یک راجے ءِ وتی (وجود) ءَ زندگ داشت نہ کنت۔ بنی آدم ءِ بنیادی زلورتاں بہ گر تاں سیاست، معیشت ءَ سائنس ءِ علم ہوار انت۔ اے گوشگ رَد نہ انت کہ مرچیگیں دؤر مشین ءِ دؤر انت ءُُ مشین سائنسی راہبندانی سرا کار کن انت۔
اگاں ما وتی دنیا ءِ تہے جہہ منندیں راجانی سرا چمشانک بدئیں تاں ما گندیں کہ آ علم ءُُ وانگ ءِ دربرگ ءَ وتی ماتی زبان ءَ کارمرز کن انت۔ سکول و مکتب بہ بنت یا کہ رسانکی (میڈیا) گَل، درست آہانی جندےءِ زبان ءَ انت۔ پمیشکا اے راجانی زبان زندگیں زبانانی تہا ہوار بنت۔ بلئے بلوچی زبان تنیگا ہما زبانانی تہا شمار بیت کہ اُودا بیدءِ شاعری ءُُ لبزانک ءِ یک گونڈیں بہرے ءِ نمائندگی ءَ ابید دگہ ہچ جاہاں کارمرز نہ بیت۔ کالج ءُُ یونیورسٹی آنی تہا بلوچی زبان یک زبان ءِ باوست ءَ وانینگ بیت بلے زہگاناں وتی جندے زبان ءَ دنیا، سائنس ،معیشت یا سیاسیات ءِ باروا وانینگ بہ بیت۔ ایشی ءِ سبب چے اَنت ، وت یک بلاہیں جیڑہے بلے ایشی ءَ زبان دیمروئی کنگ ءَ نہ انت۔
ہمے جاورانی پشدر ءَ بلوچی اکیڈمی ءَ گوستگیں سال بزاں 2015ءَ ’’ راجی دیمروئی ءَ سائنس ءُُ ٹیکنالوجی ءِ کرد‘‘ نامینتگ اَت۔ ایشی ءِ ارزشت ءُُ مول ایش اَت کہ ماں بلوچی زبان ءَ سائنس ءُُ ٹیکنالوجی ءِ جتا جتائیں تک ءُُ پہناتانی سرا کتاب شِنگ کنگ بہ بیت کہ چریشی ءَ یک نیمگے بلوچی زبان سائنسی زبان ءُُ گالبنداں سرریچ ءُُ آشنا بہ بیت ءُُ دومی نیمگا مئے زبان نوکیں وہد ءِ لوٹ ءُُ زلورتاں ہم پیلو بہ بنت۔
اے جار ءِ پدا مئے پولکار ءُُ نبشتہ کاراں وتی جہد دیما آؤرت انت ءُُ اکیڈمی ءَ سائنس ءُُ ٹیکنالوجی ءُُ بلوچی لبزانک ءِ سرحال ءِ درگت ءَ کساس پنچ (۵) کتاب چاپ کتگ۔ اے کتاب یک نیمگے گوستگیں نبشتکارانی نبشتہانی پٹ ءُُ پول کنگ ءُُ یکجا کنگ ءِ کوشست انت تاں دومی نیمگا بلوچ چاگرد ءِ تہا ہما سائنسی راہبندانی شوہازگ انت کہ بلوچ ہزاراں سال کارمرز کنگا انت۔
کتابانی سرا کسانیں چمشاکے
(1) آئن سٹائن : اے کتاب بلوچی زبان ءِ نبشتہ کار ءُُ پٹ پولکار رحیم بخش مہر ءِ رجانک کرتگین انت کہ نامداریں سائنس زانت آئن سٹائن ءِ زند نامہ انت۔ اے کتاب نامی ئیں سائنس زانت ءِ زند ءُُ آئی ءِ کتہ کاریانی سرپدی دنت۔
(2) بلوچ ربیدگی راہبند : اے کتاب بلوچستان یونیورسٹی ءِ شعبہ بلوچی ءِ نودربرانی پٹ ءُُ پولی پیپر انت کہ ایشاں رحیم بخش مہر ءُُ منی جند(ہیبتان عمر ) ءَ در چتگ ءُُ اکیڈمی ءَ چاپ کتگ انت۔ ایشی ءِ تہا دریا وردی، پیش ءَ چہ جوڑ بُوتگیں ازباب ءُُ بلوچی وردن ءُُ وراکانی باروا پٹ ءُُ پولی نبشتانک ہوار کنگ بُوتگ انت۔
(3) گنجانی امبار : شریف قاضی ءِ پٹ ءُُ پول کتگیں جتائیں جتائیں نبشتکارانی نبشتہ انت کہ بلوچ چاگرد ءِ ہما سرحال ءُُ ازبابانی باروا انت کہ بلوچ ایشاں کارمرز کن انت۔ اے نبشتانک ماہتاک ءُُ تاک بنداں چہ در گیجگ ءُُ چاپ کنگ بُوتگ انت۔
(4) سائنس ءُُ بنیادم : گوستگیں سی (۳۰) سال ءَ بہ گر تاں مروچی بلوچ نبشتہ کاراں یک حدّے تاں سائنس ءُُ ٹیکنالوجی ءِ باروا چیزے نہ چیزے نبشتہ کتگ کہ تاک ءُُ ماہتاکاں چاپ بُوتگ انت۔ زلزلہ ، انسان ءِ ردوم ءِ تاریخ، نادراہیانی باروا سرپدی، مذہب، کمپیوٹر ءُُ ایندگہ مشین آنی باروا معلوماتی نبشتانک وہد وہد ءَ دیم ءَ اتکگ انت کہ ایشاں مجاہد بلوچ ءَ شوہازاتگ انت ءُُ کتابی دروشم ءَ دیما آؤرتگ انت۔
(5) بلوچ ربیدگی راہ بند : عبداللہ دشتی ءِ پٹ ءُُ پول کتگیں اے ارزشتی ئیں کتاب بلوچی کچ ءُُ ماپ ءُُ وہد ءُُ پاسانی باروا سرپدی دئیوکیں جُہدے۔ اے کتاب ءِ تہا دنیا ءِ جتاجتائیں کچ ءُُ ماپی نظام (measurement system)ءَ ابید بلوچ چاگرد ءِ ناپ تول ءِ سسٹم جوانی ءَ دیم ءَ آؤرتگ انت۔ ابید ایشی ءَ بلوچی وہد ءُُ پاسانی ، ماہ ءُُ روچانی حساب کتاب ہم دئیگ بُوتگ۔
اے درائیں کتاب بلوچ چاگرد ءُُ لبزانک ءَ مہکمی ایں بنیادے دئیگ ءِ ستا کرزیں جہدے ءُُ باید انت کہ اے وڑیں سرحالانی سرا گیش تر نبشتہ کنگ بہ بیت ءُُ ہمے جہد کنگ بہ بیت کہ بلوچی ماں سکول ءُُ کالجاں تہنا یک زبان ءِ حیثیت ءَ ناں بلکن ءَ علم ءُُ وانگ ءِ درائیں پڑاں ماں بلوچی زبان ءَ وانینگ بہ بیت۔
