بلوچ راج ایش وھد ءَ روچدرہتی ءُ روچکپتی بلوچستان ءَ ابید اوگانستان ، سندھ ءُ پنجاب ءَ ھم جہہ منند اِنت ۔ ایش درگت ءَ عمان ءُ امارت ، بحرین ءُ زنجبار ءَ ھم بلوچانی مزنیں جہہ منندی یے است اِنت ءُ درہیں بلوچ وتی ماتی زبان (زوان ) ءَ گپ ءُ تران کن اَنت بلے ھرکس وتی وڑ ءُ وتی پیم ءَ ھما دمگ ءِ بلوچی ءَ گُشیت ۔ایش وھدی مکران ءِ زبان ، کوہِ سلیمانی ءُ رکشانی ( رخشانی ) بلوچستان ءِ نیام ءَ کارمرز بوھگ ءَ اِنت بازیں دمگے ءِ زبان ءَ دومی دمگ ءِ مردم کم پوہ بنت ءُ مزنیں شہراں یکے دومی ءِ گپاں سرپد بنت بلے دُور دُوریں دمگاں باز کم ۔ایشی ءِ مستریں سوب ایش اِنت کہ بلوچ چہ بندات ءَ واھُندیں راجے نہ بوتگ ءُ لہتیں مُلّا ءُ قرآن وان ھمک میتگ ءَ الّم بوتگ بلے آہاں وتی زبان ءِ سرا ھچ وڑیں جہد نہ کرتگ ءُ سرکاری زبان مدا م فارسی ، اُردو ، انگریزی ءُ دگر بازیں زباناں چہ یکے بوتگ چہ ھمے سوب ءَ بلوچی ءِ نیمگ ءَ دلگوش ئے در نہ کپتگ ۔مکران ءِ زبان گیش تر پلگارگ بوھگ ءِ سوب ءَ چہ ایند دگہ دوئیں تران وڑاں چہ گیشتر کارمرز بوتگ بلے بازیں نبشتہ کاراں وتی وتی دمگی تران وڑاں بلوچی نبشتہ کتگ بلے کس ءَ دنی وھدی ایش جہد نہ کتگ کہ بلوچ راج ءِ زبان بزاں بلوچی یکیں تران وڑاں نبشتہ ءُ وانگ بہ بیت چہ ہمے سوب ءَ مروچی ھمک نبشتہ کار وتی وتی دمگی تران وڑاں نبشتہ کن اَنت ءُ وان اَنت ۔ ایش درگت ءَ ما گُشت کنیں کہ مئے زبان ءِ مڈی ایش وھدی لہتیں کتاب اَنت کہ ھرکس ءَ وتی وڑءَ ءُ وتی تران وڑاں نبشتہ کتگ اَنت ایش ایوکا پہ ھمادمگے وانوک ءُ نودربراں سُوت بنت بلے دومی ناں ، سیمی دمگاں بے سُوت انت۔ ایش مئے وانندگ ءُ زانتکار ءُ کوّاسانی نِزوری گوْشگ بیت ۔ایش درگت ءَ زانتکار ءُ کوّاس ءُ زبان زانتاں گوں دَزبندی کنیں کہ آ یک نوکیں گَل (کمیٹی ) یے بلوچی اکیڈمی ءِ زیردستی ءَ اَڑ بکن اَنت ءُ پہ وت ءَ ءُ پہ وتی ماتی زبان ءَ نوکیں راہے در بِچن اَنت کہ آئی ءَ کُلیں دمگانی نندوکیں بلوچ ونت کت بکن اَنت ءُ سپرپد بوت بکن اَنت ۔
دنیا ءِ ھچ زبان یک وڑ ءَ ءُ یک تَہر ءَ نبشتہ کنگ ءُ وانگ ءُ وانینگ نہ بوتگ بلے مرچی پدا ھم آ دُرساں وتی زبان ءِ راہ راست کتگ ءُ درئیں مہلوک ھما یکیں زبان ءَ ءُ یکیں تَہرءَ گپ ءُ تران کن اَنت ۔ھیر ایش منی یک شور ءُ سلاحی لیکئے اَت بلے منی مول ءُ مراد ایش اِنت کہ ایش وھدی صدیق بلوچ ءَ گوں مئے لہتیں سنگتانی گون ءَ نند ءُ نیاد ءُ شور ءُ سلاھ ءَ پد یک اَنچیں جہدے بِنا کتگ کہ بلوچی زبان ءِ حاترا آ وتی روتاک ’’ آزادی ‘‘ یک تاکے ہمک ہپتگ ءَ ’’ ساچینک ‘‘ ءِ نام ءَ بلوچی زبان ءِ واستہ داتگ ءُ آئی ءِ گُشگ ایش اِنت کہ اگاں بلوچ زبان زانت ، کوّاس ، نبشتہ کار ، نگد کار ، پولکار ، شرگِدار ، آزمانکار ، کسمانک کار ، رم کار ءُ شائراں وتی زبان ءِ گون ءَ دَز کُمکی پَدّر کت گُڈا دیمترا ما روتاک ءِ بابت ءَ چار ءُ بچار کت کنیں ۔ روچ تاک ءِ واستہ اِنچو جنجالی نیست پرچکہ واجہ صدیق بلوچ ءِ روتاک ’’ آزادی ‘‘ ءُ ’’بلوچستان ایکسپرس‘‘ دیریں کہ ماں اُردو ءُ انگریزی زبان ءَ شنگ ءُ تالان بوھگ ءَ اِنت ۔ایش الّم اِنت کہ ایشانی واستہ ہمک دمگ ءَ احوالکار کارءَ اَنت
ءُ پہ بلوچی زبان ءِ روتاک ءَ ھم چہ ھمیشاں سِیت زُرت کنت۔
انوں کہ واجہ صدیق بلوچ ءِ سر شونکاری ءِ درچ ءَ کہ ’’ساچینک‘‘ (ہپتگی ) دَرّیچ بوھگ ءَ اِنت ایشی ءِ شونکار واجہ سنگت رفیق اِنت کہ آ ماں بلوچی ڈیپارٹمنٹ، بلوچستان یونیورسٹی ءَ پروفیسر ی ءِ کارا گوں الکاپی ءَ دیم ءَ برگ ءِ جہد ءَ کنگ ءَ اِنت ۔ ھمے وڑا ایندگہ بازیں زبان دان ءُ کوّاس ھم ایش نیمگ ءَ دَزگٹّ اَنت ۔
نوں من ’’ ساچینک ‘‘لبز ءِ بابت چیزے دانک گُشیں۔
ساچ : جوڑ کرتگیں ۔ تب ۔ ھم تبی۔ وڑ ءُ پیم ءُ پول ۔ انچوش کہ بشیر بیدار گُشیت
’’ ناچی بیا ! ناچے بکن
پہ مئے دل ءِ ماندارگ ءَ
مرچی دگہ ساچے بکن ‘‘۔
ساچن : بلوچی لبز بلد وام ءُ ماھوارے درگ ، دگہ جاگہہ گُدءِ دوچگ ءَ ھم ساچن گُش اَنت ۔
وت ساچ : وت سر ، وت گڈ وت جوڑ کتگیں، انچوش کہ
’’ وت ساچیں بومیا تئی راھشون نہ بیت
ھمراہ تئی کنڈگ ءُ کوریں راھاں نہ بیت ‘‘۔
ساچگ : ٹہہ، جوڑ ، تب ءُ کینگ ۔
زمین ساچ : زمین ترْک ، وت رود ، وت رودیں کُنریا زمین ساچ ءِ ثمر تامدار نہ بیت
ساچی: پیش ءِ یک درپ ئے کہ پہوال ، پارنجی گیر ، ءُ ایندگہ مہلوک ءُ مردم کہ مچکدگاں پونچینی ءِ واستہ کارمرز ئے کن اَ نت بزاں ساچتگینانی دْرپ ۔
ساچیت : وش بوھگ ، پسند بوھگ ، دلتب بوھگ ، چوش کارمرز بیت کہ کوئٹہ ءَ ترا ساتکگ ، یا چوش پزور پزورے انگہ کوئٹہ منا نہ ساچیت۔
ساچگ : جوڑ کنگ ، ودی کنگ ، جاڑی کنگ۔
ساچ کار : سُج کاری ، سُجّگ ، جندءِ لیکہہ وڑا ، اے ساچ کار ئے وتی وڑا کار کنت۔ جوڑ کنوک ، کارءَ جوانی ءَ زانوک۔
ساچان : ساھیل ، ساھگ ، جمبرا ھرچ نیمگ ءَ ساچان کتگ ۔
ساچو : بلوچی لبز بلد ءِ رِدءَ ساچگ ءُ بلد ، زانت کار ، جوڑ کنوک ، جوڑ کنگ ءَ زَبر۔
اے درچ ءَ لبز ’’ ساچینک ‘‘ پہ تخلیق ءِ مانا ءُ بلد ءَ باز جوان کارمرز کنگ بوتگ ءُ پہ اے مانا ءَ دپ وارت نوں من ءَ بلوچی زبان ءِ پولکار ، نگد کار ، شرگِدار ، کوّاس ، زانتکار ، رم کار ، کسمانکار ، آزمانکار ءُ شائراں گوں ایش درگت ءَ شور گرگی اِنت کہ بلوچی زبان ءَ اگاں وتی جند ءِ روتاکے ءِ دَرّیچگ بہ بیت گڑا پہ مئے راج ءَ چہ ایندگہ ھیل گپتگیں زباناں گہتر نہ اَنت؟
