جدیدیت چونائی ءَ وتی تہا اَنچیں آئیڈیالوجیکل گراونڈے کہ آزاتی ءَ برجاہ داریت۔ ارتقا ءِ حساب ءَ جدیدیت پہ آزاتی ءِ برجاہ کَنَگ ءَ زمان وسطیٰ اِیں دؤر ءِ لیکہّاں رَد کنت۔ بلئے عقلی عظمت ءِ حساب ءَ اے زمان وسطیٰ اِیں دؤر ءِ لیکہّاں عقلی کنائینگ ءِ دَرس ءَ دنت۔

جدیدیت ءِ ہر دوہیں دروشمانی رِد ءَ زمان وسطیٰ اِیں دؤر ءِ لیکہّانی بنیاد ءَ راجمانی تضاد پمیشکا توجیل نہ بوتگ اَنت کہ ایشانی تہا عقلی آزادی نہ بوتگ۔

ؤچہ اے گپاں زانگ بیت کہ پہ آزاتی ءِ برجاہ دارگ ءَ جدیدیت ءِ تہا [کم ازکم] دو لیکہ ودی بوتگ۔

یَکے دین ءَ وتی تہا جاگہ دنت ءُُ دومی رَد اِیش کنت۔اولی ءِ رِدءَ‘ دین ءِ تہا انسان ءِ بستار ءِ حساب ءَ انسان ءَ مقامے دئیگ بہ بیت، ایشی ءِ تہا یَکے ءِ مقام بُرزتِر بیت ءُُ یکے جَہل تِر ۔ ہمے وڑا انسان ءِ یک فوقیتی ترتیب یے[hierarchy] بیت۔ اے فوقیتی ترتیب ءِ بنیاد ءَ دین آئیڈیالوجیکل آزاتی ءِ برجاہ دارگ ءَ کارآمد اِنت کہ نفر ءَ وتی بستات ءِ رِد ءَ آزاتی ءِ دَرس ءَ بہ دنت۔

دومی ءِ حساب ءَ پہ آزاتی ءَ دین ءِ پلہ مرزی پمیشکا نہ بیت کہ اگاں یک راجمانے ءِ جوڑشتی تب ءُُ ساختی نوعیت فوقیتی ترتیب ءِ رِد ءَ اِنت گڑا اے وڑ بوہگ ءَ چہ آزاتی ہر وڑا بندوک ءُُ مشروط اِنت۔اگاں ما اے دوہیں فکری تباں بچاریں گڑا ہر دوہینانی گْورا دین ءِ فوقیتی ترتیب ءِ گپ بوہگ ءَ اِنت۔ اے درگت ءَ ہر دوہیں دین ءِ فوقیتی ترتیب ءِ اکرار ءَ کن اَنت۔

چو کہ جدیدیت ءِ بنیاد [احتمالیں وڑے ءَ] منطق[Logic] ءُُ علم الوجود ءِ گنجیں بیان [meta-narrative] ءِ سرا اِنت۔ ایشانی مابعدالطبعیاتی تبے ہست، ءُُ علم الوجود ءِ تہا من وجودیات[Ontology] ءُُ وجودیت[Existentialism] ہر دوہیناں ہوار کن اَنت۔ اول ءِ منطقی بنیاد اِیش اِنت کہ آزاتی بہ بیت ءُُ آزاتی ءِ رِد ءَ راجمانی تضاد توجیل بہ بیت۔

آزاتی ہما وہد ءَ بیت وہدے راجمان ءِ جوڑشتی تب فوقیتی ترتیب ءِ رِد ءَ بہ بیت۔ اگاں دین ءِ بنیاد ءَ فوقیتی ترتیب برجاہ بوت کنت گڑا دین ءِ جاگہ دئیگ عقلی فیصلہ یے۔ بلئے دین ریاست ءِ ’ہست ءُُ نیست‘ ءُُ جوہر [essence] مہ بیت۔

اگاں دین ءِ بنیاد ءَ ریاست ءِ دْراہیں کار ٹہینّگ بہ بنت گڑا دین ’عقل‘ ءَ بندیت۔ دین ’عقل‘ ءَ تہنا پہ دین ءِ فوقیتی ترتیب ءِ محکم ءُُ برجاہ دارگ ءَ تفسیر ءِ کاراں گِریت۔ بزاں عقل ءِ کار دین ءِ فوقیتی ترتیب ءِ برجاہ دارگ ءِ برحق بوہگ ءِ گیشگیواری اِنت۔

اے بنیاد ءَ ریاست ءِ کارانی تہا دین ءِ دست مان مہ بیت بلکیں دین عقل ءِ رِد ءَ کارمرز کنگ بہ بیت؛ ءُُ راجمان ءِ فوقیتی ترتیب ءِ محکم کنگ ءِ واستہ دین عقل ءِ حساب ءَ کار گِرَگ بہ بیت۔ وجودیت ءِ بنیاد ءَ ہم دینی نگاہ یے دارگ بہ بیت کہ کسے ہست فکر کنت۔ اے درگت ءَ کسے ءِ بوہگ ’وجود‘ اِنت ءُُ فکر کَنگ ہست/وجود ءِ ’جوہر‘ اِنت۔

ہمے لیکہ ءَ وجودیاتی بنیادے ہم رَسیت کہ ’ہست /وجود‘ اَنچیں چیزے نہ اے کَسے ءَ ساچ اِتگ ءُُ نہ اے زوال بیت۔ اے گپانی رِد ءَ مابعدالطبعیاتی الہٰیات ءُُ علمیات[epistemology] جوڑ بوت اَنت کہ ہما علم عقل ءِ بنیاد ءَ جوڑ بیت ءُُ دین ءَ چہ وتا نہ سِندیت۔

بلئے اے سرجمیں فکری نظام کہ جوڑ بوتگ ۔ اے نظام وتی تہا اَنچیں فلسفہ اِیں کمالے کہ پہ آزاتی ءَ عقلی جوازے بہ سازیت ءُُ ایشی ءَ برحق بکنت۔ جدیدیت ءِ دومی دروشم راجمانی تضادانی توجیل ءَ فوقیتی ترتیب ءِ تہا نہ شوہازیت، بلکیں ہمے فوقیتی ترتیب ءَ راجمانی تضاد ءِ بنزہ سرپد بیت۔

اے مارا سکین دنت کہ زمان وسطیٰ اِیں دؤر ءِ فلسفہ ءُُ لیکہ راجمانی تضادانی توجیل ءَ پمیشکا سوبین نہ اِت اَنت کہ ایشانی گْورا راجمانی جوڑشت ءِ تب فوقیتی ترتیب اَت۔

جدیدیت ہمے راجمانی تضادانی عقلی توجیل ءِ نام اِنت۔ اگاں پدا ہم زمان وسطیٰ اِیں دؤر ءِ لیکہ زُورگ بہ بنت گڑا عقلی آزاتی ءِ گپ پَشت نہ کپیت۔ اے جدیدیت ءَ زمان وسطیٰ اِیں دؤر ءِ باج سرپد بنت۔

اے درگت ءَ ہما چیز کہ شکستہ اِنت؛ ہمائی ءِ زُورگ ہم مارا شکست ءَ سر کنت۔اے دلیل جدیدیت ءِ برجاہ دارگ ءِ منطقی سورت اَت]۔ ہما چیز کہ جدیدیت نہ اِنت، پدا ہم جدید ءَ گوں آئی ءَ ہوار کنگ یک وجودیتی زوالے کہ’ وجودپہ دِگر‘ گُشگ بیت۔

بزاں جدیدیت ءِ بوہگ پہ جدیدیت ءَ نہ اِنت۔ چو کہ یک چیزے ءَ شکست بوتگ ءُُ آ زوال ءَ کپتگ؛ چہ ایشی ءَ ہمے زانگ بیت کہ آ چیز ءَ وجودیاتی بنیاد ہم نیست۔ اے فکری تب ءَ چہ آزاتی ءِ مابعدالطبعیاتی ءُُ علمیاتی دروشم زاہر بیت۔اگاں ما جدیدیت ءِ اے سفر ءَ بچاریں گڑا جدیدیت آزاتی ءِ برجاہ دارگ ءَ اَنچیں گنجیں بیانے اڑ کنگ ءَ اِنت کہ ایشی ءِ مرکب منطق، علم الوجود، علمیات ءُُ مابعدالطبعیات [الہٰیات ] اَنت۔ اے رِد ءَ مئے باوست ءِ آسرال اے وڑ بوت کنت:

۱۔ جدیدیت زمان وسطیٰ اِیں دؤر ءِ لیکہّانی چیلنج ءُُ بیہار اِنت کہ جاہ یے پہ آئی ءِ جدید کنگ ءَ ہما زمانگ ءِ لیکہ عقلی کنگ بوہگ ءَ اَنت ءُُ جاہ یے بیرگ ءَ رَد کنگ بوہگ ءَ اَنت۔
۲۔ اے چیلنج ءُُ بیہار پہ آزاتی ءِ برجاہ ءُُ گارنٹی [guarantee] کنگ ءَ آڑاؤر کنگ بوتگ۔
۳۔ آزاتی ءِ برجاہ دارگ جدیدیت ءِ آئیڈیالوجی اِنت۔