اے راستے کہ بلوچ چہ بن ازلءَ رندءُ لاشار ءِ سی سالی جنگانی تہہءَ سچانءُ پیداگ انت ءُ مروچی ھوں بلوچءِ سرزمین جنگ اِنت۔ جنگ انچیں چیزے کہ یک راجےءِ ربیدگ، زبان، علمءُ زانتءُ پجارءَ نزور کنت پرچہ کہ یک راجے کہ جنگءَ کپیت گڑا آئیءِ کرا وتی دودانی پہازگءَ پہ وھد نہ بیت،جنگ یک راجےءِ ساچست کاریءَ اگاں ساچستی دماغءَ چو کرمءِ وڑءَ وارتءُ اندرءَ چہ ھلّینیت۔ ھمے سوب انت کہ بلوچ چاگردءِ گوستانک چہ علمی تکاں ھورک اِنت ءُ مروچی ھوں دومی راج کہ علمی پڑءَ اینچو دیما شتگ اَنت بلوچ آھانی نسبتءَ نوک گام جنگا اِنت۔بازیں راجدپتر زانت کہ بلوچءَ را بے علم، Non Scientificءُ ناوانندگ نوشتہ کتگ اش بلئے اگاں وھدے تو اے راجءِ ہزاراں سال کوہنیں دودءُ ربیدگ،ساچست،ھیلءُ ہُنر،زند گوازینگءِ راھبندءُ اشیءِ ایجاداتاں (Invention)چارئے گڑا اے آ دراھیں مردمانی ھبراں رد کن اَنت کہ آہاں بلوچ بے زانتءُ نا وانندگ نبشتہ کتگ۔سائنسءَ بیستمی کرنءَ دیمروئی کنانءَ کمپیوٹر جوڑ کتگ بلئے اے راج ہزاراں سال پیش وتی ھمک روچی ئیں کارمرزی چیزاں وت جوڑ کنانءُ پیداگ اِنت۔ بلوچ چاگردءَ مارا لہتیں انچیں بے دروریں ربیدگءُ ساچست دزکپیت کہ آہانی گندگءَ گوں مردم اندازگ جت کنت کہ اے راج بِلّے کہ مدام جنگءُ جیڑہانی آسءَ ستکگ بلئے یک زندگیں دودءُ ربیدگےءِ ھوں واھند اِنت۔
بلوچءِ ساچستانی یا ایجاداتانی تہہءَ یکے مَشک اِنت کہ نہ تہنا یک جوانیں ایجادے بلکیں بلوچ ربیدگءِ یک ھاسیں بہرے ھوں است اِنت۔
”مشکءِ پجّار”
بلوچ دودءُ ربیدگی چیزانی تہہء َ مشک ھوں یک بستارے داریت، ناں تہنا بلوچستان، بلکیں ادا چہ ڈن ھوں وھدے دگہ ملکاں بلوچ دودءُ ربیدگی روچ دارگ بنت گڑا اودءَ مشک یک ربیدگی چیزےءِ بستارءَ ایرکنگءُ پیش دارگ بیت۔مشک کارمرز کنگءِ روایت مروچی ھوں مزنیں کچےءَ بلوچستانءِ کوچگی دمگاں برجم اِنت البتہ شہری دمگاں اشیءِ کارمرز کنگ نوکیں ٹیکنالوجیءَ گار کرتگ۔مشکءِ جوڑ کنگءُ اشیءِ کارمرزی ءِ دورءُ باریگ زانگ نہ بنت بلکیں ما ھمے گشت کنیں کہ بلوچ بنداتی چیزانی تہہءَ ایش ھوار اِنتءُ باز کوھنیں چیزے۔اے بابتءَ من بازیں کماشےءَ چہ جست گپتگ آہانی گوشگ اِنت کہ مئے پتءُ پیرکانی زمانگاں چہ اے است اِنتءُ پیداگ اِنت۔بلوچ راج ھمے وڑیں ربیدگی چیزانی سوبءَ چہ دنیاءِ راجدپترءِ تہہءَ سیرءُ ازگار ترین دودءُ ربیدگ ءِ واھند اِنت۔
”مشک چون جوڑ بیت ”
مَشک جوڑ کنگءِ بنداتیءُ المی چیزپَسی پوست اِنت۔پسءَ را کُشگءَ پد اشیءِ پوستءَ در کن اَنت ءُ لہتیں روچاں داں روچءِ سرا تاپءَ دئینت دانکہ ھُشک بہ بیت،پوست کہ ھشک بیت گڑا اشیءِ میداں دیر کن اَنت ساپ کن اَنت ءُ پدا چِشیں درچکءِ کوچلاں جَن اَنتءُ آپانی تہہءَ لَہڑ دئینت، پدا ھمے ھُشکیں پوستءَ چشیں درچکءِ کوچل (گواز) ءِ آپانی تہہءَ مان کن اَنت دانکہ اے پوست رَنگ بزیریت۔ نہ تہنا پہ رنگ زورگءَ بلکیں پہ ھمے واستہ ھوں کہ چِشءِ درچکءِ کوچلانی تہہءَ یک تہرءِ کیمیکلے ھوں مان کہ پسءِ پوستءَ را پہکءُ ساپ کنت۔اے بابتءَ یک مشک جوڑ کنوکیں زالبولےءَ مارا گوشتگ اَت کہ چشءِ کوچلانی گرمیں آپانی تہہءَ کنگءَ چہ اے پوست توان زوریتءُ مھکم بیت، پہ آپ مان کنگءَ نہ دِریت۔ پسءِ پوست داں بیست روچءَ ھمے گوازی آپانی تہہءَ ایر کنگ بیتءُ پدا درکنگءُ اشیءِ دراھیں پچیں ٹُنگ گوں سادءَ مُہر بند کنگ بنت ءُ شودگءُ سپا کنگ بیت۔اشیءَ چے پد نوں مشک سرجمءَ جوڑ بیت کہ اشیءَ را کاپرءِ اگاں بَرنکےءِ چیرءَ درنج اَنت۔ یاد بہ بیت کہ نوک جوڑ کتگیں مشکءِ آپ داں ھپتگےءَ ورگ نہ بنت ءُ ھپتگےءَ پد اشیءِ آپ تام نکن اَنتءُ ورگءِ قابل بنت۔
”مشکءِ کارمرزی “
مَشک کوچگی بلوچانی ھمک روچیگیں زندگیءَ پہ ورگی آپانی سارت کنگءِ ھاترا کارمرز بوکیں یک ھاسیں دَرپے۔ بلوچ اشیءَ آپ مان کن اَنت کہ اے آپاں سارت کنت بزاں کہ اے بلوچ چاگردءَ یک فریج یےءِ کارءَ کنت۔ گرمی توری ھمنکدر بہ بیت بلئے مشکءِ تہہءِ آپانی سارتی اوشتیت ءُ اشیءِ آپانی تہہءَ یک وشیں تامے ھوں کئیت۔ مشک ہزاراں سال پیش جوڑ کتگیں یک ٹیکنالوجی یے کہ بلوچاں پہ وت جوڑ کتگ، ھما وھداں کہ بلوچانی میتگاں لینءُ بجلیءِ وجود نہ بیتگ۔(مروچی ھوں بلوچستانءِ بازیں دمگاں بجلی نیست)
مشک جوڑ کنگءِ وڑءُ پئیمProcessباز مشکلءُ گران اِنت کہ اشیءَ لس مردم جوڑ کت نہ کنت اشیءَ گیشتر بلوچ زالبول جوڑ کن اَنت ھما کہ کواس اَنتءُ اشیءِ جوڑ کنگا زان اَنت۔۔ بلوچستانء ِ تہہءَ استیں دست کاری ساچست باز اَنت کہ اشیءِ چہ ادءِ مردمانی زہنی توانءُ ٹیکنیکل بوگ زاہر بیت۔
مروچی باندا مشک کارمرز کنگءِ روایات بس ھما دمگاں پشت کپتگ کہ آ چہ بجلیءُ فریجءَ زبہر اَنت۔ کوچگی دمگاں اگاں مہمانے بئیت گڑا کاپرءِ چیرءَ درتکگیں مشکءِ آپ الم آئیءِ تبءَ وش نود کن اَنت۔
دلگوش(مشکءِ دگہ یک تہرے ھوں است کہ آئیءَ “کلّیگ ” گوش اَنت کہ گوں کسانیں پسی پوستءَ جوڑ بیت ءُ شپانک آئیءَ بڈّءَ کن اَنت)