(اے Textچہ پاؤ ل رابینو(Paul Rabinow)ءِ کتاب “Foucault Reader”چہ زورگ بوتگ ۔اے Textءِ بُن ھشت Social Critical Theoryءِ سرا ایر اِنت۔اے درگت ءَ مئے کسانیں جہدے بوتگ کہ دگنیا ءِ دومزنیں کواس ءُُ زانتکار ءِ ھیالانی پرّیس ءِ جہد بہ کناں۔بوت کنت کہ مئے رجانک ءِ تہا ردی است۔۔۔شمئے نگدآنی رہچاراں۔

مِشل فوکو ءُُ نوم چومسکی لہتیں سال پیسر ماں ڈچ ٹی وی ءِ یک مراگشے ءَ دیم پہ دیم بوت انت ءُُ مراگش ءِ سرھال اَت،”بنی آدم ءِ تب :انصاف ءُُ تاگت”۔دوئیں زانتکاراں یکے دومی ءَ را ہچبر ایر جنْگ ءِ کوشست نہ کتگ چشکہ مدام ٹی وی مراگش آنی تہا یکے دومی ءَ را ایر جنْگ بیت۔

بلئے لہتیں تپاوت پہک ءَ پدّر ءُُ سہر ءَ کنگ بوت ءُُ دوئیں زانتکارآنی لیکہ انوگیں چاگردی ءُُ راجکاری نگدکاری ءِ میان ءَ مزنیں پرکے پدّر بوت۔آہانی بُنکی لیکہ بنی آدم ءِ تب ءِ باروا ،تاگت ءُُ انصاف ءِ بارواءُُ اے وڑیں جیڑہ چوں زوت پہمگ بنت۔اے درگت ءَ یکے دومی ءِ لیکہ آنی تہا بلاہیں پرکے اَست۔نوں بیا اِت ھمئے مراگش ءَ زوریں ءُُ مِشل فوکو ءِ ساچشتاں سرپد بوئگ ءِ جہد کنیں۔

چومسکی ءِ لیکہ اِنت کہ بنی آدم ءَ را تبے است۔اے چیدگ بُنکی اِنت:اگاں بنی آدم ءِ تب ءِ پدّریں رنگ ءُُ دروشمے مہ بیت ، ءُُ گڈا راستیں سائنسی پہم ءُُ زانت ممکن نہ اِنت۔چومسکی اَچ وتی پٹ ءُُ پول ءَ چئے جست کُت:اے وڈ چون بوت کنت کہ یک بنی آدم یے نہ سرجمیں ءُُ شنگتگیں تجربگانی بُن ءَ یک فرد ے۔

ہر یک دود ءُُ ربیدگ ءِ تہا نہ ایوک ءَ ذبان ھیل کنت بلکیں آرا پہ ساچشتکاری کارمرز ھم کنت ایں؟چومسکی ءِ واست ءَ تہنا یک ممکن ایں پسو ئے است:مئے ذہن ءِ تہا الم اِنت کہ یک انچیں Bio-physical structure ئے بہ بیت کہ آ مارا ھمئے دوئیں وڈا قابل بہ کنت کہ یک فرد ئے ءِ ءُُ یک دلوت ئے پیم ءَ ،کہ ما یک فردے ءِ تہا بے کساسیں تجربگاں کہ آ یک unifiedذبان ئے جوڈ کن انت۔

چومسکی اے گپ ءِ سرا زور دنت کہ الم اِنت کہ انچیں چیزے چُشکہ Mass of schematism،کہ آ پیدائشی رھبنداں گِرءُُ دار بہ کنت۔۔۔لہتیں چیز مارا biologicallyدیگ بوتگ،نہ بدل بوئکیں ،ءُُ یک بُن ھشت یے کہ ہرچی ما گوں وتی ذہنی گنجائش ءَ کن ایں۔

چومسکی ءِ سرجمیں ذند ھمئے سائنسی بُن ہشت آنی پٹ ءُُ لوٹ ءَ گوْستگ۔آئی ءِ مول ءُُ مراد:یک انچیں mathematicalلیکہ یے کہ آ مئے ذہن ءَ چکاس اِت بہ کن اَنت۔آئی لیکہ ءِ بُنزہ :Cartesian rationalityمِشل فوکو نوم چومسکی ءِ دوئیں لیکہ آں ‘بنی آدم ءِ تب ءُُ سائنس ‘ءَ رد کنت ۔

گوں یک ذگریں وڈءُُ پیمے ءَ مشل فوکو ھمئے abstractجست ءَ کمار نہ کنت۔آیا بنی آدم ءِ تب ءِ وجود ھست اِنت؟،ءُُ ایشی ءَ ابید پول کنت ؛مئے چاگرد ءِ تہا بنی آدم ءِ تب چئے پیم ءَ رواج گِپتگ؟مِشل فوکو ہژدہمی کرن ءِ life sciencesآں یک درورے زوریت ءُُ Actual Operational Categoriesآں یک ھاسیں ڈسپلن ءِ تہا راجدپتری پُشدرے ءَ ءُُ ایدگہ مزنیں conceptual makersچُشکہ زند ءُُ بنی آدم ءِ تب ءِ میان ءَ یک پرکے دیم ءَ کاریت کہ ایشاں آئی ءِ لیکہ ءِ رِدءَ scientifc descipline آنی تہی بدلی ءِ تہا سکیں کمیں ارزشتے بوتگ۔

فوکو ءِ لیکہ ءِ ردءَ چُش نہ اِنت کہ پہ بنی آدم ءِ تب ءِ وانگ ءَ ذبانزانت آں ھمئے پول اِتگ کہ جوْناب (consonant)چون چہ یکے دومی ءَ جتا اَنت،یا فرائڈ (Freud)ءِ principles of analysis of dreamsواب آنی پرّیس ءِ رھبنداں ، دود ءُُ ربیدگی Anthropologistsآں mythآنی بُن ھشت زانتگ انت ۔راجدپتر ءِ تہا بنی آدم ءِ تب منا اے رنگ ءَ گندگ ءَ کیت کہ ایشی اے رنگیں کردے ادا کتگ۔۔۔

یک ھاسیں discourseءِ پہ نیکراہ زانتی یا زندزانتی یا راجدپتر ءَ گوں سیادی oppositionءِ ٹہینتگ۔مشل فوکو جہانی راستی (universal truth)ءِ باروا گیش شک ءُُ شبہ ءِ آماچ اِنت۔آآھاں چہ انکاری نہ اِنت۔

ایشی ءَ ابید آئی ءِ جہد انت کہ ھمئے مزنیں abstractionsآں یک راجدپتری رنگے ءَ دیم ءَ بیاریت۔آوتیگڈی پرّیس(analysis)ءِ تہا ھچ کمار نہ کنت کہ بنی آدم ءِ تب ھست اِنت یا نا۔

ایشی ءِ جاہ ءَ آسر ھال ءَ چو اے وڈا بدل کنت ءُُ social functionآں چکاس ایت کہ اے وڈیں لیکہ آں آھاں چونیں کرد ے چاگردی کارانی تہا ادا کتگ چُشکہ اکنامکس ، ٹیکنالوجی ،راجکاری ،چاگردزانتی کہ آ آھانی واست ءَ ٹہشت ءِ بُنزہ ،درور ءُُ جاہ ءُُ دگہ بازیں چیز جوڈ بوت کن اَنت۔چاگردی رنگ ءُُ دروشم ءِ تہا چئے است کہ آ سائنس ءِ دیمروی ءَ ممکن کنت۔

مشل فوکو ءِ واست ءَ راجدپتر ءُُ چاگرد ءَ ابید چوشیں ھچ جہانی زانت ءُُ پہم یاکہ دگہ ڈنی باوری چیزے نیست اَنت۔آئی کارانی وڈءُُ پیم ھمیش انت کہ آ وتی پرّیس ءِ تہا چنکس دور کہ شُت کنت روت ابید چہ جہانی (universals) کمک ءُُ مدت ءَ۔

آئی ءِ ترتیب ھمئے وڈا اِنت کہ ھما جہانی تہر چُشکہ بنی آدم ءِ تب آھاناں گشگ بیت ھروھد ءَ آھاں پدّر بہ کنت۔مشل فوکو ءِ مول ءُُ مراد ایش اَنت کہ کردانی بازی ءَ بہ پہمیت کہ آ سوب ،پہ درور ، مئے تہذیب ءِ تہا یک چاگردی کارے ءِ پیم ءَ زورگ بوتگ کہ یک یارڈاسٹکے(yardstick)ءِ پیم ءَ کارمرز کنگ مہ بیت کہ ھمیشی بدلی ءَ ھمئے کارانی چار ءُُ بچار کنگ بہ بیت۔

ایشی مول ءُُ مراد اے نہ اِنت کہ مردم پیسرا چاگردی ویل ءُُ واقعات آں ابید تجربگ ءَ پہمگ ءِ جہد بہ کنت۔ایشی ءَ ابید دگہ برجمیں لوازمتے است انت ،کہ آ گوں بدل بوؤکیں emphasesآں دیم ءَ آرگ بوتگ،کہ آ مشل فوکو ءِ راجدپتری وانگ ءُُ زانگ ءَ دیم ءَ روان کنت:ھمئے پٹ ءُُ پول ءِ کہ ذگریں سائنسی راھبند ءُُ ھاسیں چاگردی کارآں گوں سیادی داریت۔