بنی آدم مدام وتی درشان ءُُ درانگاز ءَ لاچار ءُُ مجبور اِنت ہمک بنی آدم وتی درشان ءَ جتا جتائیں رنگ ءَ کنت ۔وہدے بنی آدم ءَ چاگردی زند بنا کرت گڑا لبزانک بندات بوتگ ءُُ روزگارء مرچی برجاہ انت آوہد ءَ مردماں کشت ءُُ کشاری کت ءُُ وتی روچ ءِ درائیں کسہ وتی کہول ءُُ مردمانی دیم ءَ شپ ءَ کسہ کرت اَنت ۔بنداتی دور ءَ ہمک چیز شاعری بیان کنگ بوتگ اَنت اے دور ءِ بندات ما گشت کنیں سومیرین وہد ءُُ باریگ ءَ بوتگ ما گشت کنیں کہ لبزانک ءِ تہا ردانک ءِ بندات اوں ہمے دور ءَ کنگ بوت ۔گوں وہدءِ گوازگ ءَ اے سند ءَ دیمروئی آہان بوت ءُُ ردانک ءِ نوکیں رنگ ءُُ دروشم مئے دیم ءَ آھت اَنت زانتکارانی گشگ انت کہ دنیا ءِ اولی کسہانی کتاب ’’ گلگامیش‘‘ انت کہ آئی ءِ سیادی شہ سومیری تہذیب ءَ بوتگ ۔ہمے وڑا دنیا ءِ اولی گدار ( ناول) جوزف اندریو ءَ ۱۷۴۲ ءَ نبشتہ کتگ وہدے ءِ ہمرائی ءَ ردانک ءِ تہا دیمروئی آھت ءُُ ردانک ءِ ہمک تہرانی سرا نبشتہ کنگ بندات بوت ۔
بلوچ چوشکہ ناوانندگیں راجے بوتگ پمشکا ۱۹۵۰ ءَ پد وانگ ءُُ زانگ ءَ آئی ءَ دلگوش داتگ ۱۹۵۱ وہدے ءَ کراچی ءَ ماہتاک اومان کہ چاپ شنگ بوت کہ بلوچی ردانک ءِ بندات انت ءُُ بازیں زانتکارانی گشگ انت بلوچی ردانک ءِ بندات چہ مکتب ءِ درکانی ءَ بوتگ اے دگہ جیڑگے ،ھئیر ماہتاک اومان ءِ شنگ بوہگ ءَ رند ءَ آزمانک ،نبشتانک، ءَ ابید شرگداری ،رجانک ءُُ اے دگہ بازین چیزے ءِ بندات بوت بلوچی زبانءِ تہا ردانک ءَ ہما وہد ءَ دم کش اِت وہدے ۱۹۵۶ ءَ چہ کراچی ءَ عبدالواحد آزات جمالدینی ءِ سروکی ءَ ماہتاک بلوچی چاپ کنگ بوت اے درگت ءَ بلوچی زبان ءءُُ ردانک ءِ ردوم دیما شت ۔ہمے رنگ ءَ ۱۹۶۰ ءَ ماہتاک اولس کہ چاپ ءُُ شنگ کہ بوت گڈا بلوچی ردانک ءَ را گیش کمک رستگ بلئے بلوچی لبزانک ءَ ردانک ءَ گیش شاعری بوھگ ءَ اَت بلوچی لبزانک ءَ ردانک شریں رنگے ءَ انگت ءَ دیمروئی نہ کرتگ ۔
بلوچی ردانک ءِ سپر گوں بلوچی لبزانک ءِ ردانکی تہرانی تہا اَنت چوکہ بلوچی ءِ تہا کلاں زیات گدار کہ دنیا ءِ تہا ایشیءِ بندات ۱۷۴۲ چہ بندات بوتگ بلوچی زبان ءَ ایشیءِ بندات ۱۹۷۶ ءَ بوتگ بلئے بازیں مردم گشیت کہ ۶۰۔۵۰ ءِ دہ یک ءَ نبشتہ کنگ بندات بوتگ بلئے اولی گدار نازک انت کہ سید ہاشمی ءَ نبشتہ کرتگ کہ ۱۹۷۶ ءَ چاپ شنگ بلوچی زبان ء، دومی گدار واجہ فقیر محمد عنبر ءِ نال ءِ توار انت کہ نازک ءِ پانزدہ سال ءَ پد چاپ بوتگ ۔ سیمی گدار جہد ءِ کاروان اں ت ۱۹۸۰ ءَ چاپ بوتگ ابید چہ ایشی ءَ سوب کہ افغانستان ءَ چاپ بوتگ واجہ عبدالستار پردی بوتگ ۔
بلوچی زبان تہا گدارانی سرتاج واجہ منیر احمد بادینی انت کہ آئیءِ اولی گدار ریکانی تل ءَ ہلکے ۱۹۹۳ ءَ بلوچی اکیڈمی ءَ چہ چاپ بوتگ ءُُ انوگیں وہد ءَ واجہ مینر احمد بادینی ءِ سد ءَ برز گدار چاپ ءُُ شنگ بوتگ انت۔منیر بادینی ءَ ابید واجہ غنی پرواز انت کہ آئیءِ چار گدار چاپ ءُُ شنگ بوتگ اے واجہ کاراں ابید خدا بخش بردار ءِ چھیدغ ،ڈاکٹر فضل خالق ءِ ہرساعت چکاس،اسلم دوستین ءِ سوتکال ،نذیر ناصر ءِ اگریچ ءُُ ڈاکٹر حنیف شریف ءِ چگرد پل اَنت چاپ ءُُ شنگ بوتگ انت ۔ پمشکا اے ھبر رد انت کہ منیر احمد بادینی ءِ گداراں ابید بلوچی زبان ءِ گدارانی مڈی لک بیت ۔
بلوچی زبان ءِ آزمانک چہ ماہتاک اومان ءَ بندات بیت ءُُ اولی آزمانک بے وفا انت کہ محمد حسن کلاکوٹی ءَ نبشتہ کتگ ۔بلوچی زبان ءِ آزمانکانی یک دپترے ماہتاک اومان ءَ ۲۰ سال ءَ پد چاپ بوتگ گچین آزمانک ءِ نام ءَ کہ حکیم بلوچی ءَ رد ءُُ بند داتگ ایشی ءِ دو بہر انت اولی بہر ہندی موادانی گچینی آزمانک اَنت دومی بہر ءَ رجانک کرتگیں بلوچی زبانءِ سرجمیں آزمانک اَنت ۔آزمانکانی اولی کتاب عزیز بگٹی ءِ نود ءُُ رگام انت کہ ۱۹۸۱ ءَ چاپ شنگ بوتگ ءُُ ایشی ءَ رند غنی طارق ءِ جلار انت ،پدا نسیم ءِ گژن ءِ کاروان ۔منی پٹ ءُُ پول ءِ تہا بلوچی زبان ءَ ۵۵ ءَ گیش آزمانکانی کتاب چاپ ءُُ شنگ بوتگ ایشانی تہا ما غنی پرواز شش ءُُ ۳ دانگ منیر احمد بادینی ئیگ اَنت دگہ یک آزمانک نویسی یک یک ءُُ دودو گدار ءُُ آزمانک ءَ ابید بلوچی ردانک پہک ءَ ھورک ءُُ ھالی انت ۔
بلوچی ردانک ءِ تہا سپر نامہ ءِ بندات ۱۹۵۷ ءَ چہ ماہتاک بلوچی ءَ بوتگ ءُُ بلوچی زبان ءَ اولی سفر نامہ کلات انت کہ واجہ عبد اللہ جان جمالدینی ءَ جولائی ءِ ماہ ۱۹۵۷ ءَ ماہتاک بلوچی ءَ چاپ بوتگ بلئے بلوچی زبان ءِ اولی سفر نامہ ءِ کتاب ۴۹ سال ءَ پد چاپ بوتگ بلوچی زبان ءَ سفر نامہ ءِ اولی کتاب آگہیں چمانی واب انت کہ منیر احمد بادینی ءَ ۱۹۹۶ ءَ بلوچی اکیڈمی ءَ چاپ ءُُ شنگ کتگ بلوچی زبان ءِ سفر نامہ ءِ دومی کتاب ۱۴ سال ءَ پد چاپ بوتگ آ ناکو عصا ءِ ایں کہ ۲۰۱۰ ءَ چاپ بوتگ پدا منیر احمد بادینی ءِ دومی سفرنامہ بوسٹن ءِ آزمانک ۲۰۱۱ ءَ چاپ کتگ ءُُ ایشی ءَ ابید منی رد ءُُ بندداتگیں دو سفرنامہانی کتاب دردانی سفر گران انت نام ءَ ۲۰۱۵ ءَ بلوچی اکیڈمی ءِ نیمگ ءَ چاپ بوتگ ایشاں ابید ،ہپت تلار ،بیا نوکیں راہے شوہاز کنیں ءُُ واجہ غنی پرواز ءِ سفرنامہانی کتاب ءُُ شنگ بوتگ اَنت ۔
ہمے رنگ ءَ خاکہ نویسی ءِ یک انشانئیہ ءِ یک نمدی نویسی ءِ سہ کتاب چاپ ءُُ شنگ بوتگ ،تژن ءُُ بچکند ءِ پنچ کتاب چاپ ءُُ شنگ بوتگ ۔بلوچی زبان ءِ تہا رجانک کمو گہتر انت کہ بازی چاپ بوتگ بلئے بازیں پڑ انگت ھالیگ انت رجانک ءِ تہا چوشکہ فلسفہ ،نفسیات ،سفرنامہ ،خاکہ ،انشانئیہ ، ءِ کتاب بلوچی زبان ءَ رجانک کنگ نہ بوتگ اَنت ۔ابید چہ ایشان پولکاری ازم،گدار ءِ ازم،میڈیکل ءُُ اے دگہ پڑاں اوں رجانککاری نہ بوتگ ۔باید انت مئے ندکار اے بابت ءَ کمو بہ جیڑ اَنت ۔ردانک ءِ دیمروئی نہ کنگ ءِ بازیں سبب است انت چوشکہ نزانتی ،ردانکی کتابی نہ وانگ اوں یک جیڑگے بوت کنت۔
