سبی بلوچستان ءِ کہنیں شہر ے ءُُ بلوچ راجدپتر ءِ تہامزنیں ارزشتے داریت۔بلوچ سرزمین ءِ یک بہرءِ درچ ءَ سبی ءَ بلوچانی راجدپتر ءِ بازیں چست ءُُ ایر دیستگنت۔ زوراکانی اُرش ءِ آماچ ہم بوتگ، دری راجانی جنگی اسپانی سُنب سگتگنت، دوآپی زحمانی ہون ریچ چارتگ ، رندءُُ لاشار ءِ تپاکی ءَ گوں بلوچ کنفیڈریسی ءِ دؤر باری ءُُ وت مہ وتی ناتپاکی ءِ نزوری ءُُ سی سال ءِ جنگ ءِ ہم سوب جوڑ بوتگ۔ رندی دیوانانی قول ءُُ اقرار ءِ جاگہہ بوتگ، عہد ووفا ءِ پاگواجہانی لوگ بوھگ ءِ شرپ ھم زرتگ۔ مہر ومحبت ءِ ڈیہہ ھم لیکھگ بوتگ۔ عہدی بلوچی شاعریءُُ بازیں گیدی لبزانک ءِ بنجاہ ہم بوتگ، بلوچ راجدپتر ءُُ سبی ءِ نیام ءَ بے مٹیّں تعلقداری ے کہ آھی ءَ راکسے ھم سندگ ءُُ جتاکتگ نہ کنت۔ ہمے وڑ ءَ بلوچ راج ءِ باروا یونانی، عرب، ایرانی، روسی، برطانوی ءُُ دگہ راجانی نبشت کار، پٹّ ءُُ پول کارءُُ سرکاری کارندہاں وتی چیر کائیں مول ءُُ مراداں دست ءَ زورگ پہ بلوچ ءُُ بلوچستان ءِ باروا بازیں وت گھڑیں حیال ءَ لیکھ دیما آورتگ ءُُ اے سرزمین ءَ جہہ منندیں ہزار ہا سال ءِ کہنیں آبات راج ءَ را درآمد لیکھتگ ءُُ بلوچ ءَ را تُمن ءُُ ٹکانی تہا بہر ءُُ بانگ کتگ ءُُ آہانی تپاکی ءُُ یکوئی ءِ چاگرد ءَ را پرشت ءُُ پروش ءِ آماچ کتگ ءُُ شنگ ءُُ تالان کتگ ءُُ وتی چیرکائیں مولءُُ مراداناں دست گپتگ۔ ہنچوش سبی ءِ بارواہم بازیں دروگ راجدپتر ءِ بہر جوڑ کنگ بوتگ انت کہ مروچی بازیں مردماناں بن جوڑ کنان ءَ سبی ءِ باروا وت گھڑیں حیال ءُُ لیکھاناں دیما آرگ ءَ اَنت۔ اے نبشتانک ءِ ذریعہ ءَ راجدپترءِ تاکاں چہ کپتگیں دَھنز ءَ رادرکنگ ءِ منی کسانیں جہد ے۔ امیت اِنت منی اے جہد پہ شما معلوم داری ءِ ذریعہ یے جوڑ بیت۔ سبی ءِ باروا ڈسٹرکٹ گزیٹیئر ءِ تہا نبشت اِنت کہ اے شہر ءِ نام اوائلی بکال حاکم سیوا کہول ءِ شہزادی سیوی ءِ نام ءَ اِنت۔ وھدے کہ ماراجدپتر ءِ تاکانی سرا چمشانک دئیوں تو مارا سیوا حاکم ءِ سبی ءِ بوھگءِ حال ہند ءُُ سندھ ءِ راجدپترے تہا گندگا نہ کئیت۔ بلے لہتیں نبشتکاراں سندھ ءِ حاکم رائے کہول ءَ راسیوا نبشت کتگ ءُُ اے ہم پدربیت کہ اے کہول سیوستان ءِ حاکم بوتگنت۔ وھدے کہ سیوستان ءِ پد ءُُ پُشت اے وڑ ءَ گندگ بیت۔ سیوستان کہ آھی ءِ کہنیں نام شوا ستھان بوتگ،پدا بدل بُوان ءَ سیوستان ءُُ گڈ سراسیوہن بوتگ ،آھی ءِ بلوچستان ءِ سبی ءَ گوں ہچ وڑیں تعلقداری یے نہ بوتگ۔ شِواستھان ءِ باروا ڈاکٹر میمن عبدالحمید سندھی نبشت کنت کہ’’ رگوید ءِ تہا معلوم داری رسیت کہ کہنیں آریا راج،پنج کہولانی سراات۔ پنج جن ءِ (Five Folkor Five People) حال رگوید ءِ تہا بازیں وار ءَ کارمرز بوتگ کہ آئی ءِ معانیٰ اِنت پنج مردم۔ آہانی تہا اوّلی’’ پرؤ‘‘ دوہمی ’’آنؤ‘‘ سیمی’’ درھؤ‘‘ چہارمی’’ یدؤ‘‘ ءُُ پنچمی’’ترسؤ‘‘ ات۔ لہتیں آرین وتی نزیکیں پیرک’’ شویٰءَ‘‘ نام ءَ ’’شویٰ آریا‘‘ گوشگ بوتگنت ءُُ رگوید ءِ وہد ءَ پُرشنی ( راوی) ءِ کش ءَ جہہ منند اتتنت ءُُ ہمے جاگہہ آہانی نندگ ءِ سوب ءَ شِوپور (شوی، سبی)ءِ نام ءَ نامدارات۔ڈاکٹر سمتھ ایشی ءِ باروا نبشت کنت کہ ’’ضلع جھنگ ءِ شہر شورکوٹ سبی ءِ بنجاہ ات۔ بدھ مذہب ءِ مندر ءَ چہ دربوتگیں رود ءِ ہیران کہ آئی ءِ سرا83ہجری برابر 402-3عیسوی پدرات، آھی ءِ نبشت ءَ چہ پدر بیت کہ اے شہر ءِ نام سبی(شوپور) اَت۔ نام داریں جہاں گشت ابن بطوطہ نبشت کنت کہ سیوستان سندھ ءِ نامی ایں شہر اِنت۔ آھی ءِ حقی ایں نام شوا ستھان ات ‘بلے مہلوک ءِ زوان ءَ بدل بُوان ءَ سیوستان ءِ نام گپتگ۔۔ ڈاکٹر میمن عبدالحمید سندھی گوشیت کہ بکالانی دورباری ءَ سندھ ءِ پنج علاقہہ بوتگنت آہانی نام برہمن آباد، سیوستان، اسکلاہ، ملتان ءُُ اروڑ بوتگنت۔ اروڑ ءَ راجہ سیہرس بن ساہنسی رائے حاکم ات ءُُ آئیءِ نیمگا چہ سیوستان ءَ نگہبان نامینگ بوتگت کہ آں سیوہن ءَ جہہ منندات، سندھ ءِ حاکم رائے سیہرس کہ آئی ءِ کہول ءَ را سیواہم نبشت کنگ بوتگت، آھی ءِ دورباری ءَ سیوستان ءِ حد ءُُ سیم سرانی باروا اعجازالحق قدوسی نبشت کنت کہ اے صوبہ ءِ تہا بودھیہ( بودھی ملک) جنکان۔ رونجھان ءُُ کوہ پایہ بگرتا سیم سری مکران ءِ علاقہہ ھورات۔ ہمے وڑ ءَ بودھیہ سیم سران ءَ اے وڑ ءَ پدر کنت کہ اے کہنیں سندھ ءِ گوریچانی ءُُ روبرکتی صوبہ ءَ اِنت کہ سیوستان صوبہ ءِ ہمگرنچ ءُُ آئیءِ گوریچان اِنت۔ ہستیں پیلویں لاڑکانہ ضلع ءُُ جیکب آباد ءِ روبرکتی بہرانی سراَت۔ گوریچانی روبرکت ءَ کیکانان ءِ ترکی صوبہ ات، چچ نامہ ءِ تاک39 پدرکنت کہ رائے کہول ءِ زوال ءِ وختہ بودھیہ صوبہ ءِ بنجاہ کاکاراج ات ءُُ قندابیل(گنداواہ) اے صوبہ ءِ کاروباری ءُُ سیم سری شہر ات ءُُ آئی ءِ دوہمی نیمگا کیکانان ءِ زرباری صوبہ توران ات۔ قندابیل سیم سرءَ ات ءُُ آئیءَ را توران ءِ شہر لیکھگ بوھگا ات۔ سندھ ءِ حاکم رائے چچ ءِ سبی ءَ سربوھگ ءِ باروا ڈسٹرکٹ گزیٹیئر ءِ تہا نبشت اِنت کہ چچ ارمابیلہ( بیلہ) ءِ راہ ءَ جہلاوان ءِ زریعہ ءَ قندابیل ءَ ( گنداواہ) راوتی دست ءَ گپتگ ءُُ چہ آئیءَ پد سنی ءُُ سبی کور ءَ سربوتگ کہ آمروچی ناڑی ءِ نام زانگ بیت۔ راجدپترے تاک آئی ءِ ہمے حیال ءُُ لیکھ ءَ راہم راست نہ لیکھنت پرچیاکہ آں سبی ءَ سرنہ بوتگ ءَ ات بلکن چہ قندابیل ءَ وتی ڈیہہ واتر بوتگت۔ تاریخ سندھ ءِ تہا اعجاز الحق قدوسی نبشت کنت کہ’’ آوتی نامینتگیں سیم چہ ارمابیل ءَ واتر بوتگ۔ توران ءِ علاقہہ ءَ بُوان ءَ پورال کورے برزیں دمگ ءِ ذریعہ ءَ قندابیل ءَ سربوتگ۔ چچ ءَ اے شہر ءِ سرا ارش کنگ ءِ واھگ درشان کتگ بلے ہمودے جہہ منندیں مہلوک ءَ کلات ءِ دروازگ بند کتگنت ءُُ آھی ءَ سینی کورے سربُر ءُُ وتی کیمپ جتگ ءُُ کلات ءَ راچپ ءُُ چاگرد کتگ ءُُ ہمے وڑ ءَ شہرءِ مردم لاچار بوتگنت ءُُ یک صد ہچر ءُُ یک لکھ درہم دئیگ ءِ قول کتگ ءُُ یک سالے زرءُُ مال پیشگی داتگ۔ اے منگ نامگ ءِ پد آوتی ڈیہہ اروڑ ءَ رھادگ بوتگ۔ ڈسٹرکٹ گزیٹیئر ءِ نبشتکار ءَ سینی کورے سراکیمپ جنگ ءِ ھبر ءَ راسنی ءُُ سبی لیکھتگ، بلے اے چے رنگ بوت کنت کہ یک ارش کارے یک شہر ءَ راچپ ءُُ چاگرد کنگ ءِ ھاترا30 میل دُور روت ءُُ ہمودا کیمپ جنت۔ سوران ءِ زربار ءَ مروچی ہم سینہ واہ نام ءَ یک علاقہہ اِنت کہ اودا سکلیجی ءِ آپ روت ءُُ دیم ءَ بولان کورءِ آپ ءَ ھوربیت۔ہمے وڑ ءَ اے آپ کو رے ذریعہ ءَ گنداواہ ءِ گوریچان بُوان ءَ رودراھت چہ زربار ءَ جہل ءَ آپ کشیت۔ بوت کنت کہ آھی ءِ نام ہما وختہ سینی کور بہ بیت۔ برزا داتگیں معلوم داری پدر کنت کہ شواستھان، سیوستان ءُُ شوی ءِ بلوچستان ءِ سبی ءَ گوں ہچ وڑیں تعلقداری نہ بوتگ ءُُ ہمے وڑ ءَ رائے کہول کہ آھی ءَ را سیواکہول ہم گوشگ بیت، اے علاقہہ ءِ حاکم نہ بوتگنت ءُُ چچ ہم سبی ءَ سرنہ بوتگ۔سبی ءِ بارواڈسٹرکٹ گزیٹیئر ءِ نبشتکارے حال، سیوا ءُُ سیوستان نام ءَ گوں ہچ وڑیں نزیکی نیستنت۔ سبی ءِ راجدپترے باروا واجہ سردار خان گشکوری گوشیت کہ ’’ تاریخ اصطخری ءِ تہا سیوی ءُُ آھی ءِ کش ءُُ گُرے حال رسیت۔ سیوی ءُُ آھی کش ءُُ گُری علاقہان عرب جغرافیہ دان بالص، بالش یاوالشتان ءِ نام زانگنت۔اصطخری ءِ ردا بنجاہی شہر سیوی یا سیواہ ات۔ شہرے والی القصر(کلات) جہہ منندات‘‘۔ڈاکٹرمحمد اسماعیل البوشہری نبشت کنت کہ’’ ماد دورباری ءَ آزاد یاک( ایشو وینو) ءِ وھد ءَ بلوچستان ءِ سرزمین ریاست بارکان یا احباش السیوی ءِ نام ءَ زانگ بوھگا ات اے رودراہتی شاترات یعنی صوبہ ءِ بہر ات۔ ہمے وڑ ءَ آغا نصیر خان احمد زئی نبشت کنت کہ بلوچستان ءِ اے شہر راجدپترے تاکانی ردا بازکہنیں اِنت آہانی تہا،قلات ، سبی ،خضدار، پنجگور،تربت،بیلہ، سونمیانی بندن، کوئٹہ ءُُ نوشکی ھورانت۔ اے شھر2100 ق م ءَ آبات اتنت۔ راجدپترے تاک پدر کننت کہ بلوچاں وتی گذران ءُُ دگہ جنجالانی سوب ءَ یک جاگہہ لڈ ءُُ بار کتگ ءُُ دوہمی ھند ءَ نوکیں شہر آبات کرتگنت۔ بلوچ کہ اوگانستان ءُُ ایران ءِ نیام ءَ ہم وتی سرزمین ءَ نندوک اَنت ءُُ بازیں وختہ جتاجتائی ، ٹولی ءِ ذریعہ ءَ قبائلی جھیڑہ، جیزگانی پٹ ءُُ پول دگہ جاور حالانی سوب ءَ یک جاگہہ چہ دوہمی جاگہہ سربوتگنت ءُُ ہمودا ہم وتی کہنیں حلقی، تمنی ءُُ علاقہانی نام ءِ ردا شہر جوڑ کرتگنت۔ ایرانی بلوچستان ءِ سراوان ڈویژنءَ اے وھد ءَ ہم سب ءُُ سوران نام ءِ دوجتاجتائیں شہر آبات انت۔ ڈاکٹر محمد اسماعیل البوشہری نبشت کنت کہ ضلع سب ءُُ سوران سراوان ڈویژن ءِ بنجاہی شہر اِنت۔ ناصر عسکری گوشیت کہ سوران ءِ میتگانی تہا 72آبات ءُُ 18غیر آبات اَنت۔ کل آبادی9138 اِنت ۔ہمے وڑ ءَ سب ءُُ سوران1733ءُُ1887 آبادی ءِ شہر اَنت۔ اے، ڈبلیو ہیوز نبشت کنت کہ ایرانی بلوچستان ءِ چہارمزنیں ضلع انت، بلے بازیں تااے وختہ پدرنہ بوتگنت۔ آں ضلع دزک ءِ سب ڈویژن آنی نام ءَ اے وڑ ءَ گوشیت۔ دزک خاص، حبک، کالاگس، مگس، بام پست، سب ءُُ ارخشان،آہانی آباتی 30000 اِنت۔ ایشی ءَ پدربیت کہ ایران ءَ سب، سوران ءُُ مگس نامی علاقہ استنت۔ ایداہم سبی، سوران ءُُ جھل مگسی استنت۔ واجہ الفت نسیم گوشیت کہ ’’سبی ءِ باروا شکارپورے یک جت کہول کہ آں سبی ءِ جہہ منند بوتگت وتی کہنیں روایتانی بارواحال داتگ کہ سبی ءِ نام ءِ تعلقداری سیوی یاسیوا گوں نیستنت بلکن سبی ءِ آباد کنوک جت بوتگنت کہ آں ایرانی بلوچستان ءِ علاقہہ سب ءَ چہ ایدا آحتگنت ءُُ چوٹیالی ءِ اے جاگہہ جہہ منند بوتگنت ۔ ایدا وتی پت ءُُ پیرکی ڈیہہ سب ءِ سوب ءَ سبی نامدار بوتگنت آئی ءِ معنیٰ ایش اِنت گوں سب ءَ تعلقداریں مردم۔ دیما نبشت کنت کہ دی جاٹ آف پاکستان از سگرڈ سیسٹ، فل ہیلبش اینڈ ڈاکٹر ہسینز ویسٹ فل، بلوچستان ڈسٹرکٹ گزیٹیئر ءُُ ہسٹری آف جسٹس از ڈینزل ایبسٹین ءُُ دگراں جت تمن ءَ راجٹ ءُُ جاٹ تمناں چہ جتا لیکھتگ ءُُ آہاناں بلوچ راج ءِ بہر ءُُ بگدار گوشتگ۔ سب ءَ سب ءَ چہ سبی ءُُ پدا سیوی ءِ نام چون زرتگ چہ بولان ءِ کوہاں بگرتا کوہ سلیمان ءِ ٹیڑہاں آبات بلوچانی بلوچی ءَ را رودراآھتیdialact گوشگ بیت بلوچی زوان ءِ رودراہی رد ءُُ بند ءِ تہا ’’ب‘‘ جاگہہ ءَ بازی ءَ ’’و‘‘ کارمرزبیت۔ ہمے وڑ ءَ واب ءِ جاگہہ واو،حراب ءِ جاگہہ حراو، ھبر ءِ جاگہہ ھوّر، نواب ءِ جاگہہ نواو، سوب ءِ جاگہہ سوّوّ، ایشی ءَ چہ پدربیت کہ سب آہوکیں بلوچاں ایداسبی آبات کتگ ءُُ رودراہتی بلوچی ءِ سوب ءَ سبی چہ سیویءِ نام گپتہ۔ سیوی ءِ نام سوب ءَ نبشتکار ءُُ پٹ ءُُ پولکاراں ہمسایگ ءَ زوراکیں راج ءِ راجدپترے تہا شواستھان، سیوستان ءُُ شوی حالان ءَ اے سبی ءِ راجدپترءَ گوں ہمگرنچ کتگ کہ آئی ءِ سوب ءَ بلوچانی سبی ءِ باروا بازیں وت گھڑیں حیال ءُُ لیکھ مئے راجدپترے تاکانی بہرہم جوڑ بوتگنت۔ برزااعظم خان اِنت جہلاتاکیچ ءَ کمبر اِنت ڈھاڈر ءَ میران، ماں نلی سندہ ءَ عومر اِنت بیلو ءَ عالی ہوت ءُُ سیوی ءَ چاکر اِنت بلوچی ءِ کہنیں شعر انی زیندے رد ءُُ بند ءُُ بازیں علاقہاں کسان کسانیں یکوئی ءِ ردا آہانی زیندے نمونگ اِنت۔ کہنیں بلوچی شاعری بگرتا نوکیں شاعری، گیدی کسو، گیدی سوت، رزمیہ شاعری، عشقیہ شاعری، راجدپترے حالانی تہا سبی ءِ نام کارمرز بوھگ، بلوچانی سبی ءَ گوں تعلقداری ءَ جوانیں وڑ ءَ پدر کنگنت۔ اے جاورحالانی تہا اگہ کسے بلوچانی سبی گوں تعلقداری ءَ وت گھڑیں گوشیت تو آئی ءِ اے ذہنی نادراہی ءِ دارودرمان کنگ بازگرانیں کارے بیت۔ پرچیاکہ صدانی کساس ءَ کتاب۔ پٹ ءُُ پولی مڈی، کوہ سلیمان ءِ ٹیڑھاں بگرتا بلوچستان ءِ دامان، پٹ ، جیزءُُ دیوانانی بوان ایرانی بلوچستان ءُُ تازابل ءَ ہزاریں مردمانی سینگ ءِ بے بہائیں درگالانی چون ھلاس کنگ بیت۔ سبی بلوچانی شہر اِنت آھی ءَ رابلوچاں آبات کتگ۔ اے ھبر برزا داتگیں معلوم داری ءَ پدر کتگ۔