چونائی ءَ پہ مالومداری یا معلومات ءِ مانگیجگ یا ان پُٹ کنگ ءَ بنیادی ڈیوائس یا آلہ ، ’’ کی بورڈ ‘‘ ءُ ’’ماؤس ‘‘ انت ءُُ ڈنّ ءَ درگیجگ ءِ کاربوج ’’ مونیٹر ‘‘ ءُ ’’ پرنٹر ‘‘ انت بلے چہ ایشاں ابید ھم بازیں آلہ اَست انت کہ آھانی تفصیل ءَ اے نبشتانک ءِ تہ ءَ من نہ روآں تاں کہ مئے سرھال چِیر مہ ترایت بلے آوانی ناماں الّم ءَ دَیگ لوٹاں کہ اگاں کدی ھم شمئے دیم ءَ اے نام کہ گرگ بہ بنت شما بہ زانئے کہ اے کاربوج چی انت۔
پہ درور:
Input Device:
Graphics Tablets Cameras Video Capture Hardware Trackballs Barcode reader Digital camera Gamepad Joystick Keyboard Microphone MIDI keyboard Mouse (pointing device) Scanne Webcam Touchpads Pen Input Microphone Electronic Whiteboard
OUTPUT DEVICES
Monitor Printers (all types) Plotters Projector LCD Projection Panels Computer Output Microfilm (COM) Speaker(s) Both Input-OutPut Devices: Modems Network cards Touch Screen Headsets (Headset consists of Speakers and Microphone. Speaker act Output Device and Microphone act as Input device) Facsimile (FAX)
Audio cards / Sound card
اے کاربوج ءِ تہ ءَ ’’اسکینر ‘‘ ھم است کہ کاگدءُُ اکساں اسکین کنت ء ُ ’’ پرنٹر ‘‘ ھم است کہ کاگد ءِ سرءَ چاپ کنت۔
کمپیوٹر ءَ اگں ما آئی ءِ کار ءِ ھساب ءَ بہ چارایں گُڑا آئی ءَ دو ونڈانی تہ ءَ بہر کنیں :
ہارڈ ویئر Hardware
سافٹ ویئر Software
ہارڈ ویئر کمپیوٹر ءِ ھما ترندیں اعضاگوشگ بنت کہ ما دست اش جت کنیں چوش کہ ’’کی بورڈ ‘‘، ’’سی پی یو‘‘، ’’مانیٹر‘‘، ’’ماؤس‘‘، ’’پرنٹر‘‘ ءُ دگہ
بلے ھما برنامہ یا مراگش کہ کمپیوٹر ءِ یاداشت ءَ ایر اَنت ، آھاں ما ونت وَ کنیں بلے دَست اِش جت نہ کن ایں۔ چُشیں چیزاں مراگش یا سافٹ ویئر گوشنت۔
اگاں ما اُرتی ءَ بچاریں، بے مراگش یا سافٹ وئیر ءَ کمپیوٹر ایوکا یک کوکایے ءِ دَرور انت ءُ ھچ درد نہ وارت۔
چہ ’’ کی بورڈ ‘‘ ءَ بہ گرتاں سی پی یو (مجگ) ءَ، چہ سی پی یو ءَ بہ گر تاں مانیٹر ءُُ پرنٹر ءِ مالومداری ءِ زورگ ، آئی ءِ کارریچی یا پراسس کنگ ءُ چاپ کنگ، درستیں چیز مراگش یا برنامہانی چمدار اَنت۔ چوشیں سافٹ ویئر یا مراگش یا برنامہانی جوڑ کنوک کمپیوٹر ءِ پڑءَ پروگرامر گوشگ بنت بزاں برنامہ جوڑ کنوک۔
کمپیوٹرءِ چہ درائیں کاراں گرانتریں ءُُ نازرک تریں کار ھمے برنامہ جوڑ کنگ ءِ زانگ بیت پمشکا دنیا ءِ مزن نامیں ملکاں ایشانی ارزشت گیشتر انت۔ پہ اے کارئیگی گیشتر تخلیقی زہن ءِ مردم دیم ءَ کاینت۔
کسے کہ چہ کی بورڈ یا کلیتگءَ مالومداریاں ٹائپ بہ کنت ءُ کمپوٹر ءِ یاداشت ءُُ دل ءَ محفوظ بہ کنت اے کارانی کنوک گیشگتر آپریٹر گوشگ بنت ۔ چونائی ءَ آپریٹر کجام ھم چیزے کارمرز کنوک ءَ گوشنت چوش کہ کمپیوٹرءِ کارمرز کنوک کمپیوٹر آپریٹرگوشگ بیت ۔ٹیلیفون ءِ کارمرز کنوک ٹیلیفون آپریٹر ، بالی گراب ءِ کارمرز کنوک ائیر کرافٹ آپریٹر ءُ دگہ ھمے دابیں۔
کمپیوٹر ءِ ھارڈ ویئر ءِ جوڑ کنوک ءُ ھرابیانی شر کنوک ہارڈ ویئر انجینیئرز گوشگ بنت ۔
پرسنل کمپیوٹر (پی سی ) یا ذاتی کمپیوٹرانی کالب ( ساخت ) ءِ تہ ءَ اتکگیں گونڈیں ھرابیانی شرکنوک گیشتر ہارڈ ویئر ٹیکنیشنز گوشگ بنت۔ بزاں چہ ھارڈویئر ٹیکنیشن ءِ دستاں ھما کارے کہ چہ شر بئیگ ءَ پشت کپیت آ پدءَ ھارڈ ویئر انجینیرز ءِ دستاں رؤت۔
دنیا روچ پہ روچ دیمروئی کنان انت ءُ اے دیمروئیءَ کمپیوٹر ءِ سادگیں دروشم ھم پیچیدگیں دروشم ءَ سربوتگ۔
بزاں کی بورڈ، مانیٹر، سی پی یو ءُ ماؤس اے درائیں آلات کہ اول ءَ جتا جتا گوں وائر یا تاراں، یک دومی ءَ ھوار بوتگ انت نوں یکیں جاہ ءَ یکیں مشینے ءِ تہ ءَ مان گیجگ بوتگ اَنت۔ کمپیوٹر ءِ اے نوکیں دروشم نوں لیپ ٹاپ ءُ ٹیبلیٹءِ نام ءَ زانگ بنت۔
چونائی ءَ ھمک کمپیوٹرے تھناانت ءُ وتی وتی مراگش یا برنامہ یا سافٹ ویئرزاں وانان کنت ءُ کار ءَ دیم ءَ بران کنت بلے کمپیوٹر ءِ دیمروئی یا کمپیوٹر ءِ انکلاب اشی ءَ نہ گوشنت ۔ وھدے ما گوشیں کہ کمپیوٹر ءَ دنیا نز یاؤرتگ بزاں کمپیوٹر تھنا یک کنڈے ءَ نہ کپتگ ، بلکیں کمپیوٹر ایکسپرٹ یا زانتکاراں، انچیں برنامہ یا مراگش یا سافٹ ویئرز ھم جوڑ کُتگ انت کہ یک کنڈے ءَ ایریں کمپیوٹر گوں دنیا ءِ دومی کُنڈءَ ایریں کمپیوٹر ءَ گپ ءُ تران کنان انت ۔
وھدے دو یا چہ دوءَ گیش کمپیوٹر کہ یکے جاہ ءَ ایر بہ بنت ءُ گوں یک دومی ءَ انچش ھوار بہ بنت کہ یک دومی ءِ مراگش یا برنامہاں ونت ءُ کارمرز بہ کن انت اے ھمگرنچی ءَ کمپیوٹر ءِ زبان ءَ لوکل ایریا نیٹ ورک گوشنت۔ لوکل ایریا نیٹ ورک ءِ تہ ءَ ھواربیوکیں کمپیوٹر گوں یک دومی ءَ ھما تار یاوائر ءِ وسیلہءَ ھمگرنچ بنت آھاں کیبلز گوشنت۔
ھما مردم کہ کیبل ٹی وی چاروک انت اے گپ ءَ شرتر سرپد بنت کہ آھانی ٹی وی چے پیما گوں کیبل آپریٹر ءِ ٹی وی ءَ لچ اِتگ ءُ چہ آئیءِ ٹی وی ءَ استیں درائیں چینلزاں وتی ٹی وی ءِ سرءَ دیست کن اَنت۔
بلے آ مردمانی گورا کہ کیبل نیٹ ورک نیست آ وتی لوگانی سرا بلاھیں تالی یے کہ ڈِش ءِے گوشنت یا ایریلے جَن انت ءُ وتی ٹی وی ءِ سرا بازیں ملکی ءُ درملکی ٹی وی چینلزاں دیست کن انت۔ ھمے درور پہ کمپیوٹر ءَ ھم کارمرز بیت۔
کجام ھم دوکمپیوٹر وھدے ھوار کنوکیں مراگشانی وسیلہ (زریعہ ) ءَ وت ماں وتا کنیکٹ یا ھوار بنت ءُ آیک دومی ءِ مراگش یا برنامہاں وان اَنت ءُ کارمرز کن اَنت اے تعلق ءَ کمپیوٹر ءِ زبان ءَ نیٹ ورک یا دام گوشنت۔
کنیکٹنگ سافٹ ویئرزیا ھوارکنوکیں مراگش، ھما برنامہ یا مراگش اَنت کہ دو کمپیوٹرانی پجّار ءَ وت ماں وتا کنائین اَنت ءُ یک دومی ءِ کمپیوٹر ءِ تہ ءَ پُترگ ءُ کار کنگ ءِ رَھشونی دَینت۔
اے برنامہ کمپیوٹر ءَ ھمے سوج ءَ دئینت کہ ترا چہ کجام راہ ءَ گوزان وتی منزل ءَ سربئیگی اِنت۔ اے راہ کیبل یا وائرے اوں بوت کنت ءُ سیٹیلائیٹ ءِ راہ اوں بوت کنت کہ ما انٹر نیٹ یا کاردامے گوشیں ۔
انچوش کہ ما پہ کیبل ٹی وی ءِ چارگ ءَ گوں کیبل آپریٹر ءَ رابطہ کن ایں کہ آ مارا وائریا تار ءِ وسیلہ ءَ گوں وتی ٹی وی ءُ ڈش ءَ بہ لچین ایت ھمے رنگ ءَ وھدے ما لوٹیں کہ مئے لوگ یا کارگس ءِ ذاتی کمپیوٹر(پی سی )گوں دنیا ءِ اے دگہ کمپیوٹراں چہ سیٹلائیٹ ءِ وسیلہ ءَ بہ لچ ایت ءُ آھانی سرا استیں مالومداری ءَ مارا سر بہ کنت گُڑا ما انٹرنیٹ ءِ کنیکشن ءَ زُوریں۔ اے انٹرنیٹ ءِ کنیکشن مارا چہ انٹرنیٹ بہر کنوکیں ادارہاں رسیت کہ آھاں ما آئی ایس پی گوشیں بزاں انٹرنیٹ سروس پرووائیڈرز۔ (برجاہ)
