یک ھبرے ہمے اتک کہ آوکیں وھد ءَ بازیں زبانے گار بیگواہ بیت اے ھرب ءِ دیم ءَ آہگ ءَ رند ہلک ءُُ دمگاں جار جنگ بوت کہ بیاکہ زبان ءِ سراکا ر کنیں کہ زبان گار بیگواہ مہ بیت۔ بلوچی زبان ءِ بازیں دروشم ار ہر دمگ ءِ گالور یکے دومی ءَ چہ جتا درابنت آواران ءِ گالوار چہ پنجگور ءُُ پنجگور ءِ چہ کیچ ءُُ کیچ ءِ چہ گوادر ءِ بزاں ہر وہندے ءِ مردمانی زواں او لہجہ یکے دومی چہ گیشتگاں پدا مکرانی ،رخشانی ،ءُُ سلیمانی گالوارنی تہا فرق ہم گند گءَ کیت ۔جاہ جا ہ ایشانی لہجانی بازیں لوزانی تہا پرک گندگ ءَ کیت ۔بلئے گپ ایش انت کہ زبان ءِ سراکار چنکس ہد ءَ بوت انت من ءَ بازیں سنگت گشاں کہ وتی زبان ءِ تہا نبشتہ بکن تاکہ زبان ءِ یک گامے دیم ءَ بروت باہس ہم ہمیش انت کہ ما وتی زبان ءِ ھذمت ءَ بکنیں بلئے گپ ہمے دیم ءَ کیت کہ منی لکھ وڑ آ وڑ ءَ انت کہ من بلوچی زبان ءَ وتی لوزاں کار مرز بکنیں بلکیں انوگیں مردمان منی نبشتانک ءِ وانگ ءَ اڈ ءُُ جنجال دیمءَ بئیت من وت مکرانی گالوارے دگہ گالواراں چہ وانگ ءَ کہ دگہ گالوارانی وانگ منا سک جنجال کنت کئے نہ لوٹیت کہ وتی زبان ءَ نبشتہ مکنت ۔وتی زبان ءِ ھذمت ءَ بکن بلئے سکیں المی انت باید ہمیش انت کہ بنیادی کار کہ کنگی انت آہانی سرا کار بہ بیت اوسکیں ءِ ھاترا ادارہانی بوگ لازمی انت تاکہ اودا بلوچی زبان وانینگ بہ بیت بازین سنگت گشاں کہ بلوچی لک گے ھاترا بلوچی وانگ المی انت بلئے من گشیں کہ اے زبان ءَ ماکہ گپ جنانت اے چہ من ءَ مارا گس ءَ چہ رستہ اے زبان ادب ءِ پڑا آ وڑ کارا نہ کنت تاوھدے ایشی ءِ نبشتہ کنگ ءِ بابت ءَ سکین مرسیت او سکیں کئے دنت ؟؟؟؟ ادارہ دئینت۔
بلوچستان یونیورسٹی یک بلاھیں وانگ جاہے کہ اودا ایم اے ایم فل ءُُ پی ایچ ڈی کلاس بنت ۔یک بلائیں کارے پدا گپ ہمیش کیت کہ پہ بلوچی زبان ءِ دیم روی ءِ ھاترا اے نودربرانی کار و کسب چہ کدانت کہ آ زبان ءِ دیم ءَ برگ ئے ھاترا کار بکناں باید ہمیش انت کہ ایشانی زانت ءُپ چہ مززورگ بہ بیت بلوچستان یونیورسٹی او تربر ءِ یونیورسٹی ءَ سالے بازیں نودر بہ رواننت ءُُ فارغ بنت ایشاں چہ کسانیں ھساب ءِ زبان ءِدیمروئی ءَ کار پلہ مرز کنگ بہ بیت یا ایشانی زانت تہا لہتیں روت اسکو ل کالج او یونیورسٹی آنی تہا وتی ھذمت آ پیش کنت یاکہ لتہں نبشتہ کار جوڑ بیت ۔گوں ماہتاک روتاک ایندگی ادارہاں ہم گرنچ بیت بلئے کسانیں ھسابے ءَ بازین تک زند ءِ پہ حاموشی ءَ گوازیتن باید ہمیش انت کہ انچوشیں ادارہ ٹاہینگ بہ بنت کہ آ اے فارغ بوتگیں نودربراں پہ بلوچی زبان ءِ ھاترا کاربگراں تاکہ زبان دیمروئی بہ کنت ۔
دگہ یک گپے ہمیش انت کہ بلوچ سیاسیگل کہ آہانی سیاسی منشور بلوچ زبان و ثقافت انت بلئے وہدے آھانی کرسی رسیت گڈا آوتی اے منشور ءَ دل ءَ برانت اے بلائیں المیہ یے ۔نواب اکبر وتی حکومتی ءِ دور ءَ یک کوشیت کرتگ ات کہ بلوچی ءِ زبان ءِ دیمروئی ھاترا ایشترا سلیبسے حصۃ جوڑ کت بلئے پدا ایشرا ھلاس کنگ بوت کہ اے بلوچ زبان ءِ ھاتر ایک گرانیں دساھت ات حکومت بلوچستان ڈاکٹر مالک ءِ دور ء ہمے جار جت کہ بلوچی زبان ءَ اسکول لیول ءَ المی قرار دئیگ بنت بلئے اے وڈ نہ بوت انچوش گشاں کہ ایشرا آپشنل مضمون ایر کنگ بوت بلئے منا نہ لگیت کہ ایشی چہ بلوچی زبان ءَ را دیم ءَ آرگ بلاھیں کمکے بہ رسیت ۔ بلکنہ اے ہما وہد ءِ دیم ءَ شت کنت کہ ایشتراما مارکیٹ ءِ زبان ہم جوڑ کنگ بہ بیت شال بلوچستان ءِ دل انت بلئے تو ادا مارکیٹ ءَ ترتاب بکن ترا بلوچی زبان ءَ گپ جنوکیں یک دکاندارے ھم مردمے نہ رسیت ایشی وجہ ہمے گپ پدردبیت کہ تنے وہدی بنیادی کار نہ بوتگاں کہ آہانی صلورتیں یک بلاہیں امیت ئے ہمیش ات کہ ڈاکٹر مالک وتی دور ءَ بلوچی زبان ءَ اسکول لیول لازمی مضمون کرار دنت ۔بلئے نہ زاناں کہ آ کجام مجبوری ات کہ آ ئی اے گامگیج زرت کرت نہ کت ۔اودگہ یک گپے ہمیش انت کہ بلوچی زبان ءِ ھاترا لینگویج کلاسز ٹاہینگ بہ بنت ۔اے کلاساں ہر مردم مئے ٹاہینت کرت نہ کنت بلکنہ اکیڈمی ءُُ دگہ ادارہ یے اے ذمہ واری ءَ وتی کوپگانی سرا زرت کنت ۔واجہ صبادشتیاری ءَ وتی زند ءَ یک بلاھیں کارے ہمے شروع کرت ات کہ آئی ءَ بلوچی سرٹیفکیٹ کورس شروع کت ءُُ اے سرٹیفکیٹ کورس ایوک سید ہاشمی ریفرنس لائبریری ءَ برجم دارگ نہ بوتا ں بلکنہ بلوچساتن یونیورسٹی آ ہم کلاس گر ءِ بوتاں بلئے بدقسمتی ءَ صبا چہ وھد ءَ ساری چہ ما جتا بوت ۔تنے وہدی ادارہ استان بلوچی اکیڈمی کوئٹہ،بلوچستان اکیڈمی تربت اے دگہ ادار کوشست بکناں تو بلوچی لینگویج کلاسز شروع کرت کناں پرچکہ بلوچی زبان ہمے زانتکارایں مردم وتی ٹیمب دیگے ھاترا تیار انت بلئے انچوش کہ ادارہ اے بابت ءَ قدم چست بکناں کہ زبان دیم ءَ برو من ہمے بابت ءَ بلوچستان یونیورسٹی ءِ بلوچی ڈیپارٹمنٹ ءِ انچارج واجہ رحیم مہر جست کت کہ آ پرچا اے بابت ءَ قدم چست نہ کنت آئی ءَ گشت ’’ ما یک رندے کوشت کرت وائس چانسلر ءَ چہ اجازت ہم گپت ما ایشی کورس ہم سالے بیت کہ ٹائینتگ بلئے مئے کرااسٹاپ کم انت اودا ایشیءِ واسطہ بجٹ ءُُ فیس ایدگہ جنجال ہستاں کہ پمیشکا ما وتی کار شروع کرت نہ کت۔‘‘
بلوچی اکیڈمی بلوچی زبان ءِ دیمروئی ءِ ھاترا ہم کار کنگا انت اکیڈمی نیمگ لبز بلد ءُُ کتابانی دیم ءَ آھگ ہم پددر کنت کہ بلوچی زبان ءِ ھاترا ءَ ادار کار کنگ انت ۔بلئے پدا گپ ہما کیت کہ بلوچی زبان ءِ ھاتر ا آ پرچا چوشیں گام ئے نہ زوریت کہ زبان ءَ را یک بلاھیں کمکے برسیت ۔من ہمے بابت ءَ بلوچی اکیڈمی ءِ جنرل سیکرڑی پنا بلوچ ءَ چہ جست کرت آئی اے گشتانک دات کہ ’’ بچار بلوچی زبان تاں وھد ءَ دیم ءَ نہ روت تاھد ءِ کہ ایشترا مضمون اسکولانی سطح آرگ مہ بیت ۔ ھمیشی ھاترا یک سلیبس ءَ یکمی ءَ بگر تاں پنچمی ءَ جوڑ کتہ ایشی واسطہ یک کمیٹی یے ٹہنگ بوتگ کہ آئی ءِ تہا ہر تک کنڈے زبان زانت مردم ھوار انت کہ ایشیء سرا چمشانک بدی انت ءُُ پدا ما ایشرا حکومت رادیاں اگاں آ ایشانی سرا رضا مند بوت آں تو شریں اگاں آہاں رضا مندی پیش نہ داشت تو ما وتی اکیڈمی نیمگا پروئیوٹ اداہاں دیاں تاکہ لوچی زبان دیم ءَ بروت ‘‘
بلوچی زبان ءِ ھاترا انوں ایں دور ءَ کار کنوکیں مردم باز بوتگاں کہ آہانی کتاب نبشتانکءُُ اے دگہ چیز دیم آہگایاں بلوچی لبز بلد جوڑ کنگ بوتگ بلئے پدا گپ ہمیش پدر بیت کہ اے کاراں چوں یک پلیٹ فارم سرا بیار انت اگاں پلیٹ فارم جوڑ انت گڑا آیانی حکمت عملی کجام وڑا بہ بیت کہ ایش کاراں کر بکنت آیا اے کارا ں یک اکیڈمی کرت کنت یا سر کارا را مجبور کنگ بہ بیت کہ آ بلوچی زبان ءَ رائج بکنت۔
یک گپے ہمے دیم ءَ کیت کہ بلوچستان ءِ باز زبان مہلوک است انت گڈاں بچارے سند ھ ءِ تہا دگہ زبان گپ جنوکیں مردم نیستاں زانان بلئے اوداسد سالہ چہ گیش انت کہ سندھی زبان رائج کنگ بوتگ ادا بلوچستان ءِ مزنیں زبان بلوچی انت گڈا اے زبان ءَ گوں ظلم چیا بوگائیں براہوئی پشتو ہزارگی اے دگہ زباناں آپشنل مضمون ایر کنگ بہ بلئے بلوچی زبان المی ایں زبان ایر کنگ بہ بیت ۔
سنگت اکیڈمی آف سائنسز ءِ نیمگا درملکی لٹریچر ءِ سرا رجانک کار بوگاایں ایشی ھاترا آہاناں رسم الخچ ءِ بلاھیں جنجالے ءِ دیم کپتگ آہاں ایشی ءِ ھاترا یک کمیٹی یے ٹاہہنتگ تاکہ شریں وڈے ءَ کار بہ بیت ءُُ بازیں دگہ زبان زانت وتی کرا کار کنگائیں بحرین ءَ باز زبان زانتیں مردم ہمے گپ ءَ جنگاہاں کہ بلوچی اے رسم الخچ رومن تہا بنگیج کنگ بہ بیت آ وتی وڑ ا کار کنگا انت اے کار ءِ ھاتر ءَ تاج بلوچی کتاب ہم دیم ءَ اتکگ ’’ سرمد ‘‘ ئے نام گڈاں بچاراں کہ کار چنکس دیم ءَ روانت ۔
باسک ہم یک شریں ویب سائیٹ ئے آئیگی سرا بلوچی زبان ءِ ھاترا شریں وڑے ءَ کار بوھگ انت بلوچی اکیڈمی ءُُ ایندگہ ادارہ لوٹیت کہ آ زبان ءِ ریمروئی ھاتر ءَ گوں تپاکی ءَ یک انچوشیں لائحہ عمل ئے بتائیناں کہ آئی مزآوکیں مہلوک ءَ را برسیت انچو ش کہ حکومت ءِ سرا زور دئیگ بہ بیت کہ گونڈواناں بینادی تعلیم بلوچی زبان ءَ تہا دئیگ بہ بیت اودیدگہ مضمون بلوچی زبان تہا شنگ کنگ بہ بنت بلوچی لبز بلد آن لائن یا سافٹ وئیر جوڑ کنگ بہ بیت کہ مہلوک ءَ را ایشی چہ فائدہ برسیت بلوچی اکیڈمی اے کار ءَ کت کنت اگاں درائیں اکیڈمی تہا مجلسی دیوان کم بہ بنت ءُُ کار زیات ءَ چہ زیات کنگ بہ بیت تو یک شریں کارے بیت ۔
من اے گپاں پہ زبان زانتے ءِ ھساب ءَ جنگ ءَ نیاں بلکنہ اے وڑا گشگائیں کہ منی گوں دگہ بازیں مردم کہ وتی زوان ءَ تہا نبشتہ کنگ ءُُ وانگ لوٹیت آہاناں جنجال باز دیم ءَ کیت کجام چیز من مارت اگاں من آہاناں پدر کت اکیڈمی چار انت کہ بنیادی کار کجام المی انت ءُُ دراہیانی مول ءُُ مراد یکے گڈاں آ گوں تپاکی ءَ کار کنگ ءِءُُ زبان ءِ دیم روی ءِ ھاتر ایک بلاھیں گامے چست بکن انت تاکہ منی وڑیں نازانتیں مردمے بلوچی زبان ءِ تہا سکیں زورگ ءَ کمک بہ رسیت۔
