بلوچی زبان ءُُ لبزانکی ہرجا ہ کہ دیوانے بہ بیت آہودا یکبرے الم ءَ نبشتہ رہبند ءِ بابت ءَ الم ءَ تران کنگ بیت۔پرچکہ بلوچی نبشتہ رہبند انوگیں وہد ءَ یک بلائیں جیڑگے است انت ۔اے جیڑگ چنائی ءَ مرچیگیں نہ اِنت بلکیں ۱۹۵۰ ءَ وہدے بلوچی زبان ءِ اولی ماہتاک ’’اومان‘‘ واجہ خیر محمد ندو ی ءِ شونکار ءَ چہ کراچی ءَ چاپ کنگ بیت ہما وہد ءَ اے نبشتہ رہبند ءِ جیڑگ بلوچ ءَ را گون اِنت ۔
ہمے جیڑگ ءِ گیشواری ءَ دو،سے دیوان کنگ بوتگ بلئے درست بے سوب بوتگ اَنت،یکے دیوانے مگسی ہاوس ءَ کراچی ءَ کنگ بوتگ دومی کوئٹہ ءَ کنگ بوتگ اَنت ،۱۹۶۲ ءِ دیوان ءَ جوزف الفنبائن اوں دیوان ءَ گون بوتگ بلئے اے جیڑگ انگت گیشوار نہ بوتگ ۔ نبشتہ رہبند ءِ جیڑگ پرچہ گیشوار نہ بیت؟ایشی ءِ دو مستریں سوب اَنت یکے ایش کہ من نہ کشتگ ہلار نہ اِنت ،ءُُ دومی ہرکس وت ءَ عالم سرپد بیت ہما کارءَ آ کنت کہ آئیءِ بابت ءَ ہچی نزانت ،نبشتہ رہبند ءِ دیوان پمشکا بے سیت بوتاں کہ آ دیواناں زبانزانت گون نہ بوتگ اَنت ۔
لبزانک ءِ بابت ءَ سرپدی دگہ چیزے ءُُ زبازانت بوہگ ءُُ زبان ءِ بابت ءَ سرپدی دگہ چیزے ۔۔۔سید ہاشمی ءَ حدا جنت نصیب بہ کنت کہ آئیءَ زبان ءِ بازیں جیڑگے گیشوار کتگ مرچی ہمائی ءِ گشینتگیں رہبند نبشتہ کنگ بوہگ ءَ اِنت ۔آئیءَ ہما رپکیں زمین ساپ کتگ ءُُ ننگار کتگ توم شانتگ کشار اتکگ نوں ایوک ءَ رون ءُُ موش لوٹیت بلئے نیست چشیں سرے کہ پریشی ءَ لانکاں بہ بندایت وت ماں وتی جیڑگ ءُُ زاہ ءُُ بددئیگ ءَ یل بہ کنت ءُُ سید ءِ منتگیں کار ءَ سرجم بہ کنت۔
حیر سید ءِ منتگیں کارانی سرجم کنگ وَ بلائیں حبرے بلئے ہما کسانیں جیڑگ کہ آ چہ نبشتہ رہبند ءِ جیڑگ ءَ ہم سک تر اَنت ،ہماآنی بابت ءَ ہم کسءَ سمائی نیست انت ۔نبشتہ رہبند ءِ جیڑگ ءَ چہ یک مستریں جیڑگ بلوچی تبءَ نبشتہ کنگ اِنت بزاں بلوچی اسٹرکچر(Stracture)ڈالچار کنگ بوہگ ءَ اِنت ( ادا من ہم ہواراَنت)۔مئے بازیں ندکارانی نبشتگیں مواد بلوچی ءَ وَ نبشتہ بوتگ اَنت بلئے آئیءِ اسٹرکچر بلوچی نہ اِنت بلکیں اردو ءِ رجانک اِنت کہ مئے سرا پہ زور توک کنگ بوتگ ۔
ہمے کسانیں جیڑگ اَنت کہ ما انگت ءَ ایشاں سرپد بوہگ ءَ اَنت اگاں اے مہلہ گر ءُُ دار نہ بوتاں گڑا رند ءَ ایشانی در کنگ باز گران بیت ۔ہمے گپ ءِ گیش سرپدی ءَ اے درور اں بچار اِت کہ مئے نبشتگیں مواداں اے رِد مدام گندگ بنت ۔
*اے کار ءِ تہا مئے پائد گے چے اِنت ۔
*اے سوگات ترا منی لوگ ءِ نیمگ ءَ دئیگ بوتگ ۔
*منی ھاترا بیا گوں ۔
*مرچی باندہ ہر کس اے کار ءَ کت کنت ۔
نوں دلگوش کن اِت ہمے ردانی اردو ءَ کہ ما چنچو چہ اردو متاثر بوتگ ءُُ نبشتہ کنگءَ اَنت
*اس کام میں ہمارا کیا فائدہ ہوگا۔
*یہ تحفہ تمہیں میرے گھرکی طرف سے دیا گیا تھا۔
*میرے لئے چلو ۔
*آج کل ہر کوئی یہ کام کر سکتا ہے ۔
اے ہما رِداں کہ ماہروہد ءَ ایشاں کارمرز کن اَنت،نہ ایوک ءَ نوک باہندیں ندکار بلکیں ہما ندکار اوں اے رِداں کارمرز کن اَنت کہ آ کتابانی واجہ اَنت،بزاں بازیں کتاب اِش نبشتہ کتگ ۔اے اصل ءَ بلوچی اسٹرکچر ءَ چہ دریں رہبندے کہ بلوچی زبان ءِ تب ءَ نہ اِنت ءُُ اے ڈول ءَ بلوچی نبشتہ رہبند دیمروئی نہ کنت بلکیں پدمنتگ بیت اے وَ کمے رِداں اگاں پولکاری کنگ بہ بیت داں چشیں ہزارانی کچ ءَ رَدیں ،رِد مارا بلوچی کتاباں دست کپت کن اَنت ۔برز ءَ داتگیں رِدانی بلوچی تب اے وڑ اِنت کہ ما گیشتر کارمرز اِش نہ کناں ۔
*اے کار ءَ مارا چے پائد بیت ۔
*اے سوگات چہ منی لوگ ءَ دئیگ بوتگ۔
*پہ منیگی بیا گوں ۔
*مرچاں ہرکس اے کارءَ کت کنت ۔
مئے بازیں ندکارے چہ اے تب ءَ نابلد اَنت آ مدام چو اردو رجانک ءِ وڑ ءَ نبشتہ کن اَنت۔اے یک بلائیں جیڑگے کہ ایشیءِ گیشواراگاں انو ں مہ بیت باندھ اگاں نبشتہ رہبندجوڑ ہم بہ بیت،اے جیڑگ انگت است بیت ۔دگہ یکے جیڑگے کہ چہ نبشتہ رہبند ءِ جیڑگ ءَ پیسر گیشوار کنگی اِنت ،آ گالبندی جیڑگ اِنت ۔
زبان ءَ را دیمروئی دئیگءَ گالبندانی جوڑ کنگ الم اِنت۔چریشی ءَ زبان ءِ دامن پراہ ءُُ شاہیگان بیت بلئے بے سرءُُ وت گڑیں گالبندانی جوڑ ءَ زبان دیمروئی نہ کنت بلکیں مانگش ءُُ پدمنتگ بیت ۔پرچکہ ہر ہما مردم کہ گالبندی رہبنداں سرپد نہ اِنت آ چہ وت انچیں بے سریں گالبند جوڑ کنت آ چہ جاہیگ بنت نہ ایر برگ بنت۔
من کسی نام ءَ گرگ نہ لوٹاں بلئے جوڑ کنوک وت ءَ شر زان اَنت ،ہر ہما مرد م کہ گالبند جوڑ کنگ یکبرے اے بچار ایت کہ آ وت ہمے عم ءِ زانتکار انت کہ ناں ۔۔۔دومی آنوکیں لبزے ءِ جوڑ کنگ ءَ پیسر اے بچار ایت کہ ہمے گالبند ءَ آ جوڑ کنگ ءَ اِنت آ وت زبان ءَ پیسرا است انت کہ نیست اِنت ؟ اگاں است اِنت گڑا پیسر ہما شوہا ز بہ بیت ،اگاں نیست اِنت ،ہمائی ءِ نزیکیں لبز گچین کنگ بہ بیت ۔رجانک کنگ ءَ را گالبند گشگ نہ بیت ۔
گالبند الم بہ بیت بید چہ ایشیءَ زبانے دیمروئی کت نہ کنت بلئے ہر کس پہ دیم ایشی ءَ جوڑ مہ کنت ۔بلوچی زبان ءَ کلاں گیش گالبند جوڑ کنوکاں یکے سید ہاشمی بوتگ ۔آئیءَ بازین گالبندے کہ شر بوتگ ءُُ زبان ءِ تب ءَ بوتگ اَنت آ زور بوتگ اَنت چشکہ نمدی(خط)،گدار(ناول)،دستونک،(غزل)بلئے بازیں آئی ءِ زورگ نہ بوتگ انت چشکہ وت گش(ریڈیو)،گوانکو( فون)وڑیں گالبند آئیءِ زورگ نہ بوتگ اَنت ۔
سید وت گالبند ءِ علم وانتگ ءُُ ایشیءِ جوڑ کنگ ءِ وڑ ءُُ رہبند زانتگ اَنت انگت ءَ آ بازیں گالبندانی جوڑ کنگ ءَ بے سوب بوتگ ۔مرچی ہر ہما مردم کہ گالبند ءِ جند ءَ سرپد نہ اِنت آگالبند جوڑ کنگءَ اِنت اے یک رَدیں چیرے بائد اے چیز دارگ بہ بیت۔نبشتہ رہبند ءِ جیڑگ ءَ ساری اے گیشوار کنگ بہ بیت کہ کجام توار(آب) مئیگ اَنت ءُُ کجام مئے نہ اَنت چشکہ یک توارے ’’ھ‘‘ اِش انت کہ بندر ءَ مئے نہ اِنت ۔
بلوچ ایشی ءِ توار ءَ کش اِت نہ کنت بلئے نبشتہ کنگ ءِ وہدءَ اے نبشتہ بوہگ ءَ انت ۔بائد ندکار نبشتہ کنگ ءَ پیسر اے بابت ءَ سرپد بہ بیت کہ کجام توار گوں آئیءَ کشگ بیت ءُُ کجام کشگ نہ بیت ۔
ہمے وڑیں یک لبزے کہ انوگیں یک کتابے ءَ منی دیم ءَ گوستگ اَت ’’ کھیر‘‘ اگاں چہ واجہ وتی منّ ءَ ’’کہیر‘‘ نبشتہ کنگی بوتگ ۔بلئے آئیءَ ’’ کھیر‘‘ نبشتہ کتگ ۔نوں ’’ھ‘‘ ءَ وَ وتی توارے نیست اِنت ءُُ اے اگاں دور بہ بیت داں ایشیءِ بزانت چے بیت ،ہرکس کہ بلوچے آ شر زانتے کہ اے یک عضا یے ءِ نام انت کہ شرم ءُُ حیا اِنت۔ پدا اے ڈولیں لبز سرجمیں نبشتانک ءَ ہراب کنت ۔بائد نبشتہ کار نبشتہ کنگ ءَ پیسر ہمے سے ایں چیزاں زانتکار بہ بیت ءُُ نبشتہ بہ کنت ۔
اے اوں زانگ بہ بنت
وقتِ اشاعت : December 10 – 2017